Studio Energie – Subsidievrij windpark met verborgen subsidies?

Ben Barden, via Vattenfall

Maandag 19 maart 2018 maakte minister Wiebes de winnaar bekend van het eerste windpark op zee zónder subsidie. Het gejuich was niet van de lucht, maar is dat wel terecht? Een gesprek met Hans Timmers, bestuursvoorzitter Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA).

Directe subsidie op de geleverde elektriciteit denkt winnaar Vattenfall niet nodig te hebben. En, belangrijker nog: de 3 verliezende inschrijvers Innogy, Eneco en Equinor (voorheen Statoil) denken óók dat het zonder subsidie kan. Dat is met recht een doorbraak.

Tegelijkertijd biedt de Nederlandse overheid de bouwer van het park een aantal lucratieve randvoorwaarden. Deze voorwaarden heten geen subsidies maar we betalen er als energieconsument en belastingbetaler wel aan mee. Voorbeelden:

  • Vooronderzoek (bodem, windaanbod, flora & fauna) is grotendeels gedaan;
  • Het ‘stopcontact op zee’ komt voor rekening van netbeheerder Tennet;
  • De zekerheid dat het licht blijft branden als het niet waait, is gesocialiseerd;

In aflevering 3 van Studio Energie verklaart Hans Timmers hoe juist deze overheidsinvesteringen helpen de totale prijs van windenergie fors te reduceren, voor iedereen. Daarvan is dit subsidievrije windpark het bewijs.

Wie is presentator Remco de Boer?

Remco de Boer (ingenieur en commentator) is kritisch volger van de energietransitie. Met columns (Energeia, BNR, Kernvisie), dagvoorzitterschappen, véél tweets en nog meer kennis houdt hij politiek, NGO’s en bedrijfsleven scherp. Sinds maart 2018 publiceert Remco wekelijks een podcast over de ontwikkelingen in de energiewereld.

Imagecredit: Ben Barden, via Vattenfall

Thijs ten Brinck

Dit vind je misschien ook leuk...

11 reacties

  1. Lomito schreef:

    De lijst met indirecte subsidies is langer dan alleen de genoemde kostenposten. Denk ook aan allerlei investeringsaftrekposten voor milieumaatregelen, leges voor vergunningen en andere belastingvoordeeltjes…

    Dit alles is bedoeld om de werkelijke kosten van wind op zee te verhullen en de onterechte indruk te wekken dat wind op zee rendabel geworden is. Daarnaast is met het Energieakkoord afgesproken dat de prijs van windstroom met 40% zou moeten zakken om voor de SDE+ subsidie in aanmerking te komen. Dat is niet gelukt want de kosten voor staal, olie en zeer zeldzame metalen voor de magneten zijn alleen maar toegenomen waardoor de windmolens vanzelf ook duurder geworden zijn.

    Om dit probleem op te lossen heeft de overheid zelf de kosten verlaagd voor de investeerders door belangrijke kostenposten weg te nemen bij de investeerders, met als grootste en belangrijkste kostenpost de aanlandingskosten, ofwel de kosten voor het stopcontact op zee en de peperdure kabels naar land. En die kosten lopen, net als die voor de windmolens zelf, ook flink op naarmate de windmolens verder van land geplaatst worden. Maar aangezien de aanlandingskosten worden weggemasseerd door de overheid lijkt het alsof die afgesproken besparing van 40% gehaald wordt.

    De verdoezelde kosten komen linksom of rechtsom uiteindelijk wel terecht bij de consument die dan ook een flink oor aangenaaid wordt. Allereerst gaat de energiebelasting op gas en stroom sky high om de hoge kosten van de SDE+ te financieren. Ook de netwerkkosten van de energierekening gaan absurd stijgen vanwege de doorberekening van de aanlandingskosten. En over dat alles wordt nog eens BTW gerekend. Bovendien worden alle belastingvoordelen, kortingen, aftrekposten via de inkomstenbelasting doorberekend aan alle consumenten.

    Gevolg is dat consumenten komende jaren het kosten-verstop-feestje van de windmolenbouwers flink in de portemonnee gaan voelen, zo erg zelfs dat het aantal huishouden in energiearmoede zal exploderen. Onduidelijk is nog welke effect het wegnemen van 70-100 miljard euro uit de economie gaat betekenen voor de welvaart en welzijn in Nederland… ik heb in ieder geval mijn voorzorgsmaatregelen genomen door mijn energieverbruik voor verwarming, warm water en vervoer te decimeren zonder comfortverlies. Zo ben ik minder kwetsbaar voor de geldhonger van onze ‘duurzame’ overheid.

    • Thijs schreef:

      Top dat je je verbruikt hebt verlaagd. Rest van je reactie is suggestief: Alle genoemde voordelen gelden ook voor de twee eerder gegunde projecten (Borssele 1+2 en Borssele 3+4). Bij deze windparken is er sprake van productiegekoppelde SDE+, bij Hollandse Kust Zuid 1+2 niet.

      Dat zit ‘m de grote winst, ook voor jouw portemonnee.

      • Lomito schreef:

        Die SDE+ is slechts één van de vele subsidies en financiële voordeeltjes voor de investeerders. Die andere voordelen zijn zo groot dat de SDE+ niet meer nodig is. Dat is niet hetzelfde als subsidievrij, eerder kostenvrij voor de investeerders en ZEKER niet kostenvrij voor consumenten die alle financiële ellende van steeds duurdere windstroom mogen ophoesten.

        De grote winst voor mijn portemonnee zit in het feit dat ik jaarlijks 2000 m³ gas en 3000 kWh stroom MINDER verbruik (nu 800 m³ / 2.800 kWh) en daarmee jaarlijks zo’n € 2.000 aan voornamelijk indirecte kosten (lees: belastingen) kan vermijden. Daarnaast zijn we meer gaan fietsen voor woon-werk met speed pedelecs, scheelt jaarlijks 15.000 autokilometers, goed voor een kostenbesparing van ruim 5K, opnieuw voornamelijk belastingen.

        Dikke middelvinger naar de overheid die haar burgers opzadelt met belachelijk hoge en onnodige kosten voor energie.

  2. BasG schreef:

    Dat het ‘stopcontact op zee’ voor rekening van netbeheerder Tennet komt is terecht.
    Immers Tennet verzorgt ook bij grotere stroomcentrales/-opwekkers op land een gratis ‘stopcontact’ (onderstation).

    Bovendien is dat stopcontact op zee goedkoper dan sommige op land!
    Voor de Borssele offshore windparken heeft Tennet aangegeven dat het stopcontact 1,4cnt/KWh kost (incl redundante verbindingen naar gescheiden aanlandingspunten, etc).
    Ik schat dat het ‘stopcontact’ voor de tuinders in het Westland*) het dubbele heeft gekost/kost. Daar hebben ze vanwege NIMBY een groot deel van de verbinding van het ‘stopcontact’ (onderstation) in het Westland naar een daarvoor nieuw gebouwd schakelstation aan het hoogspanningsnetwerk bij Zoetermeer, ondergronds moeten aanleggen waarvoor een strook land van ~12m breed moest worden gekocht/gepacht en onderdoorgangen onder het Schie kanaal, wegen, spoorweg…

    Overigens zijn er diverse studies geweest aangaande de optimale toerekening van de transportkosten. Uiteindelijk is mede op basis daarvan het huidig toereken model gekozen:
    – verbruikers betalen de transportkosten van het hoogspanningsnetwerk incl. onderstations (=transformator naar laagspanning, ~50KV-10KV, en de stopcontacten om ‘laagspanning’ leidingen aan te sluiten.
    – stroom opwekkers krijgen een gratis ‘stopcontact’ in hun nabijheid en betalen alleen de leiding naar het onderstation.
    Die regels gelden ook op zee aangezien onze regering heeft aangegeven dat ze ons continentaal plat als een deel van NL ziet.

    Redenen voor dit verreken model:
    – dit gaat veel betere beschikbaarheid van elektriciteit opleveren omdat Tennet alle belangrijk zaken runt en veel redundantie inbouwt.
    – dit stelt opwekkers in de dunbevolkte gebieden niet achter ten opzichte van die nabij de grote steden. Anders zouden die langere transportlijnen moeten betalen waardoor iedereen zijn centrale vlakbij grote verbruikers zou willen =>Centrales in de steden => meer luchtvervuiling. Die transportkosten waren ooit de reden om stroomcentrales in of vlakbij de steden te zetten. Helaas heeft dat veel stadse mensenlevens gekost vanwege o.a. de rookgas vervuiling.
    – dit maakt het functioneren van de stroombeurs beter mogelijk (in NL zijn alle KWh prijzen op de beurs direct vergelijkbaar) en dus scherpere concurrentie waardoor goedkopere stroom.
    _________
    *) Die tuinders hebben nu zo ongeveer allemaal warmte-kracht installaties. Ze wekken stroom op met aardgas motoren en gebruiken de uitlaatgassen om hun kassen te verwarmen. Daarna gaan die gassen (=CO₂) de kassen in zodat de planten in beter groeien.
    Tuinders wekken ~20% van onze stroom op.

  3. BasG schreef:

    “De zekerheid dat het licht blijft branden als het niet waait, is gesocialiseerd”
    Dat is fundamenteel onjuist.
    Dit statement ontkent het gegeven dat Margeret Thatcher ~1989 heeft bereikt dat elektriciteit in de EU een vrij verhandelbaar product onderhevig aan vrije concurrentie, is.

    De beurshandel vindt plaats in chunks van 15minuten (bv. 100MW te leveren morgen van 9.00-9.15. Er is iedere 15minuten een nieuwe koop/verkoop ronde volgens het

    Geen elektriciteitsproducent is verplicht tot leveren. Hij is wel verplicht zijn leveringscontracten na te komen (hoge boetes).
    Een elektriciteitsproducent mag alleen leveren wat hij heeft verkocht en niet meer of minder.
    – Als hij meer stroom gaat krijgen dan hij heeft verkocht, dan moet hij dat verkopen op de continuous intraday markt of ondershands (wel met notificatie aan Tennet), of anders vernietigen. Stevige boete als hij meer levert dan verkocht, want dat brengt de stabiliteit van het elektriciteitsnetwerk in gevaar.
    – Als hij meer heeft verkocht dan hij produceert dan moet hij bijkopen (meestal op de beurs). Grote boete als hij dat niet doet.

    De kosten voor de back-up van Borssele kerncentrale worden ook niet aan die kerncentrale toegerekend. Wel is het zo dat als Borssele á la seconde stopt, Borssele direct voldoende stroom moet hebben gekocht om aan zijn aangegane leververplichtingen te voldoen. Hetzelfde geldt voor alle andere grotere opwekkers zoals wind- en zonparken, enz.
    Eigenaren van grote wind- en zonparken (ver)kopen dus vaak op de continous intraday handel van de APX (= de beurs).
    Overigens is die snelle handel alleen mogelijk omdat de hele handel gecomputeriseerd is.

    • Thijs schreef:

      De kosten voor dispatchable vermogen dat dankzij wind minder draaiuren maakt moeten terugverdiend worden in de uren dat het niet voldoende waait. Dat berekenen producenten die willen blijven voortbestaan door in hun prijzen op dat moment. Gesocialiseerd is inderdaad niet de juiste term maar de praktijk is wel dezelfde; we betalen deze voorziening met zijn allen.

      • BasG schreef:

        Dat geldt slechts ten dele:
        1. Als er geen wind & zon is dan stijgt de elektriciteitsprijs op de beurs (niet altijd, de realiteit is complexer, echter gemiddeld wel).
        Bij hogere elektriciteitsprijzen nemen grote bedrijven nu al maatregelen om het verbruik te minimaliseren.

        Het bekendste vb zijn de Duitse aluminium smelters (=grootverbruikers van elektriciteit). Zij zetten de productie stil bij een iets hogere elektriciteitsprijs en roepen het personeel weer op als de prijs voldoende zakt (ze hebben flexibele contracten met hun personeel). De el, prijs is daar overigens vrij goed voorspelbaar mede aan de hand van de weersvoorspelling en de “day-ahead” prijs op de beurs.

        Met o.a. block chain technologie worden ook voor huishoudens elektriciteitsprijzen gekoppeld aan de APX beursprijzen zinvol. Dankzij verdere introductie van smart metering kunnen dan (af)wasmachine en droger automatisch worden dan aangestuurd zodanig dat de elektriciteitskosten minimaal zijn (binnen randvoorwaarden. Bijv. de meeste mensen willen wel dat de wasmachine hoe dan ook binnen 2 dagen heeft gedraaid).

        2. Er zijn peakers ontwikkeld om het restvermogen te produceren. Die peakers zijn over het algemeen simpele onbemande gasturbines. Die hebben weliswaar een wat lager rendement echter dat wordt goedgemaakt door hun lage investeringskosten (~€400/KW, op vergelijkbaar niveau als PtG plants).
        Daardoor zijn de kosten laag ook al draaien ze bijv. maar 10% van de tijd.

        Klassieke elektriciteitscentrales (base load) gaan natuurlijk het loodje leggen. Dat hebben de Duitse elektriciteitsbedrijven in de periode 2005 – 2010 al gezien. Dus hebben ze een groot deel van hun kolencentrales toen vervangen (in 2010-2016 in bedrijf gekomen) door nieuwe centrales die het veel flexibeler “circulating fluidized bed” proces gebruiken. De kolen worden daarin bij lage temperaturen verbrand. waardoor die centrales bijna net zo flexibel worden als gascentrales (het bijzondere is dat die ook nog werken met een veel hoger rendement; 47% vs 35%).

      • Thijs schreef:

        Die flexibiliteit is top inderdaad: https://www.wattisduurzaam.nl/12367/energie-besparen/smart-grids/duitse-aluminiumfabriek-duurzamer-dan-accus-en-waterstof/

        Maar ook de keuze om tijdelijk niet te produceren heeft financiële consequenties, die worden doorberekend in bijvoorbeeld de prijs van het aluminium. Ook de kolencentrales die het loodjes leggen, zijn destijds door iemand betaald. Het zijn allemaal ontwikkelingen die ik van harte toejuich maar sluit je ogen niet voor de pijn die toch echt ergens genomen moet worden.

  4. BasG schreef:

    Vooronderzoek (bodem, windaanbod, flora & fauna) is grotendeels gedaan.

    Dat zou je kunnen zien als een subsidie, echter is uiteindelijk een groot voordeel voor de consument.
    In UK doen ze dat niet. Daar moeten bieders op een veiling bij de schatting van de funderingskosten, de opbrengst (wind profiel), golfhoogten (hoe snel kan er geïnstalleerd worden) dus een flinke reserve nemen en zeer kapitaalkrachtig zijn zodat ze tegenvallers kunnen opvangen.
    Gevolg:
    – alleen heel kapitaal krachtige partijen bieden => weinig bieders => weinig concurrentie;
    – men neemt ruime reserves, dus hoge prijzen.
    Dus zijn de prijzen voor elektriciteit uit offshore wind in UK veel hoger dan wij hebben in NL.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.