Nee, natuurlijk zijn Groningse spoor-zonnepanelen geen goed idee
In april 2025 plaatste de Zwitserse start-up Sun-Ways 48 zonnepanelen tussen de rails van een spoorlijn bij Neuchâtel. Nu willen de Groningse Statenfracties van D66 en ChristenUnie ook zo’n pilot, bijvoorbeeld op het spoor naar de Eemshaven.
Door de jaren zijn er op WattisDuurzaam.nl zonnefietspaden, blokkentorens en vele andere kansloze energieconcepten voorbijgekomen. Vermoedelijk daarom is deze Zwitserse startup mij ook al meermaals getipt.
Omdat ik geen tijd en zin heb om alle energie-onzin op te pakken, geef ik kansloze energie-innovaties pas aandacht als er Nederlands belastinggeld over de balk dreigt te gaan. Met het voorstel (PDF) van D66 en ChristenUnie voor een pilot met zonnespoorrails in de Provincie Groningen is die dreiging sterk toegenomen.
Waarom denken statenleden te scoren met zonnespoorrails?
De Zwitserse start-up volgt het bewezen recept voor een virale energie-innovaties. Combineer twee bewezen concepten die iedereen kent, waardoor iedereen ook direct het gesuggereerde voordeel snapt. Zonnepanelen werken fantastisch, we zien ze alleen liever niet op boeren grasland. Treinrails liggen er toch al, en er komt maar een paar keer per uur een trein overheen.
Niemand hoeft lang na te denken over het potentiële voordeel van zonnepanelen tussen de rails. Dus is de drempel om de innovatie te delen op LinkedIn zo klein mogelijk. Goed voor de clicks. En clicks zijn goed voor de kansen op subsidie.
En zo geschiedde. D66 en ChristenUnie ‘hechten aan de positie van Groningen als koploper in de energietransitie.’ Zij willen geld voor een pilot met Sun-Ways, ‘om de reputatie van Groningen als energieprovincie te versterken’.
De wet van te mooi om waar te zijn
Dat de gesuggereerde voordelen direct duidelijk zijn, ontslaat politici niet van de plicht om ook na te denken over eventuele nadelen. En hoe simpeler de combinatie, hoe kleiner de kans dat er niet al eens eerder iemand aan gedacht heeft.
Inderdaad is Sun-Ways niet de eerste die zonnecellen tussen de rails legt. Onder meer de start-ups Bankset en Greenrail deden hetzelfde, jaren eerder.
Dat deze producten ondanks het zonneklare voordeel niet al op duizenden kilometers aan spoorrails gemonteerd zijn, zou te denken moeten geven. Misschien is de op het eerste gezicht briljante en innovatieve combinatie dan toch niet zo geniaal.
Een veilig en betrouwbaar spoor vereist regelmatig onderhoud
Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat vaak. Zo ook in dit geval. Want treinrails liggen er zeker niet ‘zomaar’.
Zware en snelle treinen oefenen grote krachten uit op de rails en de ondergrond. Om spoorvervoer jaar in jaar uit veilig en bedrijfszeker te houden, moeten de rails kaarsrecht liggen en stevig verankerd zijn. Dat vereist regelmatig onderhoud. Slijpen en richten van de sporen, en verdichten van de steenslag (ballast) waarin de spoorbielsen liggen.
Op drukke trajecten kan dergelijk onderhoud meerdere keren per jaar nodig zijn. Al die keren moeten de zonnepanelen aan de kant.
Sun-Ways is dan ook trots dat ze verwijderbare zonnepanelen hebben ontwikkeld, inclusief een speciale machine die de zonnepanelen optilt om het spooronderhoud te kunnen uitvoeren. Fijn dat ze hier aan gedacht hebben, maar reken maar dat het ontkoppelen, optillen en terugleggen en weer aansluiten van de zonnepanelen het onderhoud aan het spoor aanmerkelijk duurder en trager maakt. En dan hebben we het alleen nog maar over het ideale geval, waarin alles goed gaat.
Als dit concept ooit voorbij de pilotfase groeit, en er daadwerkelijk tienduizenden zonnepanelen tussen honderden kilometers aan spoorrails terechtkomen, groeit ook de kans dat er dingen stuk gaan. Eén zonnepaneel dat lostrilt, kan de hele spoordienstregeling in de war sturen. En ook als er – onafhankelijk van de zonnepanelen – ‘gewoon’ iets aan het spoor zelf stuk gaat, moet alsnog de speciale zonnepanelenlift op locatie komen om de reguliere spoorreparaties uit te voeren.
Zonnepanelen in het spoor maken treinreizen kortom met zekerheid duurder en naar alle waarschijnlijkheid óók minder betrouwbaar. Dat klinkt al minder duurzaam. Moet je daar als Statenlid echt nog steeds een pilotlintje willen knippen?
De zonnestroomopwek valt sowieso tegen, de vraag is hoe sterk
Tegenover het grote extra gedoe met spooronderhoud staat de energie-opbrengst van de zonnepanelen. En die zal een stuk lager zijn dan de opbrengst van conventionele zonnepanelen op een conventionele plek.
Op een dak en in zonneparken staan zonnepanelen onder een hoek. Zonnestralen vallen het grootste deel van het jaar en het grootste deel van de dag namelijk onder een hoek binnen. De vlakgemonteerde zonnepanelen in het spoor leveren daar al meteen de eerste procenten van de maximale stroomproductie in.
Een tweede voordeel van montage onder een hoek is dat stof, vuil en vogelpoep van de panelen spoelt als het regent.
Wie wel eens naar de steentjes tussen het spoor kijkt, weet dat het daar knap smoezelig kan zijn. Alle roest, smeermiddelen en alles wat er nog uit de stortpijp van de plees in oude treinen stroomt, belandt tussen de rails en spoelt daar niet zomaar weg. Ook daar heeft Sun-Ways aangedacht. Het wil treinen voorzien van een borstel die de panelen poetst met elke rit.
Wat een borstel die met 120 km/h over zonnepanelen zoeft doet met de levensduur van de panelen doet, is leuk om eens te testen. Maar laat ze dat eerst maar doen met het Zwitserse belastinggeld, dat er nu toch al inzit. Een tak of een steentje dat achter de borstel blijft hangen zou wel eens genoeg kunnen zijn om hele pilotinstallatie af te schrijven.
Niet dat je daar per se een pechje met een borstel voor nodig hebt. Trillingen langs het spoor zijn een bekend probleem voor woningen die er op grote afstand naast liggen. De trillingen die voorbijrazende treinen veroorzaken, maken ook voor een belangrijk deel dat er regelmatig onderhoud aan het spoor nodig is. Zonnepanelen kunnen best veel hebben, maar ze zijn wel gemaakt van dun glas en nog dunnere plakjes silicium met daarop weer hele dunne geleiders. Zonnepanelen dag in dag uit onderwerpen aan zware trillingen is een betrouwbare route om de productieve levensduur sterk te verkorten.
Dus, waarom wilden we dit ook alweer?
Als je meer dan een paar seconden nadenkt over zonnepanelen tussen de rails laat je de droom al snel weer varen. Tussen de rails ligt geen gratis ruimte die je met zonnepanelen duurzaam dubbel kunt gebruiken. De ruimte tussen de rails is juist een van de duurste en minst duurzame locaties om een beetje zonnestroom op te wekken.
Dat gaat de pilot in Zwitserland met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid ook aantonen. Als we er tenminste ooit nog iets over horen, na de initiële virale publiciteit.
De beste besteding van een eventuele Groningse subsidie voor Sun-Ways is om hier enkele treinreizen van te financieren. Laat de statenleden van D66 en ChristenUnie en de journalisten die de afgelopen maanden enthousiast over de innovatie schreven over anderhalf jaar maar eens kijken hoe de pilotpanelen er in het Zwitserse spoor bij liggen. En dan na nog eens anderhalf jaar opnieuw. En dan – ongeacht de bevindingen – graag net zoveel publiciteit geven aan de Zwitserse pilot.
Dan leren we er misschien eindelijk eens iets van. Daar zijn pilots tenslotte voor bedoeld. Een buitenlandse pilot met op zijn best twijfelachtige technologie al na 4 maanden in eigen provincie willen kopiëren is zo ongeveer het knulligste waar je subsidie voor kunt vragen. Als je de reputatie van je energieprovincie wil versterken, verzin dan wat nieuws. Liefst wat beters.
Promotievideo van Sun-Ways met de zonnepanelenlift in actie.
Bron: Sun-Ways, OOG / Imagecredit: Sun-Ways
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Goed dat de keerzijde zo duidelijk benoemd wordt. Ik zag er zelf ook weinig heil in, net als in het wegdek. Maar op landbouwgrond vind ik ook een slecht idee. Liever zoveel mogelijk op bestaande en/of nieuwe daken. Hoe denkt u over het plaatsen van zonnepanelen op een dak boven het spoor. En voor mijn part ook op wanden er langs. Heeft het spoor en de trein ook minder last van weersinvloeden.
Groet
J. Samsom
Op geluidschermen en -wallen is de moeite. Een dak boven het spoor bouwen maakt de zonnestroom ook onnodig kostbaar.
The Guardian nieuws. 26 juni 2025.
Between januari and may 2025 China added 198 Gigawatt Solar and 46 Gigawatt Wind.
Bij Wattisduurzaam gaat het over een pilot van 48 panelen tussen de rails.
Dat is een heel verschil.
Solarmagazine heeft vandaag een bericht over Solar in China.
State Grid Energy Research rekent op 380 Gigawatt installatie dit jaar 2025.
Wattisduurzaam gaat over een pilot van 48 panelen tussen de rails in Groningen.
tmot nait gekker wordn in Grunn.
Krijgen we na de koper diefstallen bij het spoor dan ook niet diefstal van zonnepanelen ?
Boven het spoor dan, ipv in het spoor. Heb je meteen wat schaduw voor de treinreizigers, en kan de airco weer een tantje lager
Boven de parkeervakken van een parkeerterrein bv nabij een supermarkt lijkt me de juiste toepassing. De daken zorgen voor schaduw (en regendak) voor de geparkeerde auto’s, is dubbel gebruik en je kan niet genoeg zonnepanelen kwijt op een dak van een supermarkt, alles kan toch 1:1 direct gebruikt worden. De extra investering is dus ook een investering van de supermarkt voor het comfort van de klant.
Er zijn nog zoveel oppervlakten beschikbaar waar je zonnepanelen veel nuttiger kunt plaatsen, dat ik het maar niet begrijp waarom er ooit aandacht naar dit soort luchtfietserij gaat.
Leg alle platte daken van logistieke centra, sporthallen, grote winkels al eens vol.
Overdek dan nog eens alle grote openluchtparkings bij bedrijven, winkels en andere moet ook allemaal zonnepanelen.
Ik denk dat je zodanig veel elektriciteit opwekt dat je geen enkel groen veld, spoorweg of fietspad nodig hebt want je hebt al veel teveel opwek.
Ik begrijp eigenlijk nog steeds niet waarom het soms toegelaten wordt om zonnepanelen te plaatsen op plekken die beter dienst doen als landbouwgrond.
Duidelijke pilot taal voor duurzaamheid op termijn..zonneenergie ontspoort.