Zweedse politiek beschermt kerncentrales tegen Zweedse politiek
De Zweedse overheid onderzoekt hoe het de compensatie van exploitanten van kerncentrales in de wet kan vastleggen, voor het geval toekomstige regeringen (opnieuw) besluiten om kernenergie uit te faseren.
Waterkracht en kernenergie zijn in Zweden de belangrijkste energiebronnen voor de elektriciteitsproductie. In natte jaren heeft waterkracht het grootste marktaandeel, in drogere jaren stond kernenergie bovenaan.
Stond, want sinds 1985 zijn geen nieuwe kerncentrales meer in bedrijf genomen in Zweden. Tussen 1999 en 2005 sloten 3 reactoren en sinds sinds 2016 zijn nog eens 3 reactoren stilgelegd. Inmiddels blijft waterkracht ook in drogere jaren de grootste bron en is windenergie hard op weg om de 2e positie van kernenergie over te nemen.
Net zoals vrijwel overal ter wereld zet de huidige regering ook in Zweden in op een hernieuwde uitbouw van kernenergie. En net als vrijwel overal ter wereld maakt het wispelturige maatschappelijke en politieke sentiment rond kernenergie het lastig om ontwikkelaars te vinden voor de gehoopte nieuwe reactoren.
In 2023 kondigde de huidige Zweedse regering aan om 2 grote en tot 10 kleinere kernreactoren te willen bouwen. In mei 2025 gaf het Zweedse parlement akkoord voor tientallen miljarden aan steun voor de potentiële ontwikkelaars.
Historische wispelturigheid belemmert bouw nieuwe kerncentrales
Subsidie alleen is echter niet genoeg om ontwikkelaars te overtuigen kerncentrales te bouwen. De geschiedenis leert ons dat het sentiment voor kernenergie, al dan niet na grote incidenten zoals in Three Mile Island, Tsjernobyl en Fukushima, snel kan omslaan. Net voor de kernramp in Fukushima was het enthousiasme voor de nieuwbouw van kerncentrales in vele landen bijvoorbeeld vrijwel even groot als vandaag. In de jaren na Fukushima is dat enthousiasme direct omgeslagen in uitfaseringsplannen en kostbare strenge nieuwe eisen aan de paar kerncentrales waarvan de bouw nog wel is doorgezet.
Gegeven dat de bouw van de laatst opgeleverde kerncentrales in Europa 15 á 20 jaar duurde, kan er ook tijdens de bouw van nieuwe reactoren veel gebeuren dat het huidige positieve sentiment rond kernenergie opnieuw doet omslaan.
En in de tientallen jaren na oplevering, waarin een kerncentrale zijn bouw- en financieringskosten moet terugverdienen, groeit de kans op hernieuwde negativiteit rond kernenergie elk jaar nog weer ietsje groter.
Nieuwe wet om toekomstige regeringen kort te houden
“Een eigenaar van nieuwe kernenergie heeft voorspelbaarheid nodig”, zei Ebba Busch, minister van Energie en zaken. “Zweden heeft helaas veel ervaring met het voortijdig sluiten van reactoren. De helft van onze nucleaire vloot is gesloten, als gevolg van directe of indirecte politieke beslissingen.” Om te voorkomen dat een toekomstige politieke besluit ‘het tapijt onder nieuwe reactoren vandaan trekt’, onderzoekt de huidige Zweedse regering hoe het compensatie van uitbaters van kernenergie in een wet kan vastleggen. Eind 2026 moet er een rapport liggen met opties waaruit de Zweedse politiek kan kiezen.
Uitdaging daarbij blijft natuurlijk dat toekomstige regeringen ook wetten kunnen aanpassen. Daar gaat tijd overeen, dus de bescherming van uitbaters van kernenergie zal niet nul zijn. Het is echter een illusie dat je potentiële uitbaters van kerncentrales kunt overtuigen dat hun boterham voor de komende 80 jaar is beschermd tegen wispelturigheid van de politiek.
Irreële angsten over kernafval en enorme vertragingen en kostenoverschrijdingen bij recente en lopende nieuwbouwprojecten maken dat kernenergie bij een grote minderheid van de bevolking ook vandaag niet populair is. Een nieuw incident met een kernramp kan van die minderheid zo weer een meerderheid maken. En zonneklare negatieve economische effecten hebben regeringen in het verleden ook zeker niet tegen gehouden om de uitfasering van kerncentrales in gang te zetten.
Met de wispelturigheid van de politiek heeft iedereen in de nucleaire sector helaas te dealen. Schrale troost daarbij is dat dat ook voor ontwikkelaars van kolencentrales, zonneparken, biomassaketels, CO2-opslag, windparken, warmtenetten en gascentrales op waterstof geldt. Laten we hopen dat het Zweedse onderzoek iets oplevert waar de politiek wereldwijd iets van kan leren. Maar hoop vooral niet te sterk op de houdbaarheid van die leerpunten.
Bron: World Nuclear News, Reuters / Imagecredit: Cartist, via Unsplash Public Domain
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Tsjernobyl nucleaire ramp, Fukushima nucleaire ramp, Windscale/Sellafield opruimkosten.
Zaporizja nucleaire ramp door oorlog op dit moment.
Oorlogsdreiging maakt Kerncentrales kwetsbaar. Ook in Zeeland Nederland.
Dan moet Rotterdam geevacueerd worden.
Wachten op de volgende nucleaire ramp. In de wet vastgelegd. Daar kies je voor.