Zweedse politiek beschermt kerncentrales tegen Zweedse politiek
De Zweedse overheid onderzoekt hoe het de compensatie van exploitanten van kerncentrales in de wet kan vastleggen, voor het geval toekomstige regeringen (opnieuw) besluiten om kernenergie uit te faseren.
Waterkracht en kernenergie zijn in Zweden de belangrijkste energiebronnen voor de elektriciteitsproductie. In natte jaren heeft waterkracht het grootste marktaandeel, in drogere jaren stond kernenergie bovenaan.
Stond, want sinds 1985 zijn geen nieuwe kerncentrales meer in bedrijf genomen in Zweden. Tussen 1999 en 2005 sloten 3 reactoren en sinds sinds 2016 zijn nog eens 3 reactoren stilgelegd. Inmiddels blijft waterkracht ook in drogere jaren de grootste bron en is windenergie hard op weg om de 2e positie van kernenergie over te nemen.
Net zoals vrijwel overal ter wereld zet de huidige regering ook in Zweden in op een hernieuwde uitbouw van kernenergie. En net als vrijwel overal ter wereld maakt het wispelturige maatschappelijke en politieke sentiment rond kernenergie het lastig om ontwikkelaars te vinden voor de gehoopte nieuwe reactoren.
In 2023 kondigde de huidige Zweedse regering aan om 2 grote en tot 10 kleinere kernreactoren te willen bouwen. In mei 2025 gaf het Zweedse parlement akkoord voor tientallen miljarden aan steun voor de potentiële ontwikkelaars.
Historische wispelturigheid belemmert bouw nieuwe kerncentrales
Subsidie alleen is echter niet genoeg om ontwikkelaars te overtuigen kerncentrales te bouwen. De geschiedenis leert ons dat het sentiment voor kernenergie, al dan niet na grote incidenten zoals in Three Mile Island, Tsjernobyl en Fukushima, snel kan omslaan. Net voor de kernramp in Fukushima was het enthousiasme voor de nieuwbouw van kerncentrales in vele landen bijvoorbeeld vrijwel even groot als vandaag. In de jaren na Fukushima is dat enthousiasme direct omgeslagen in uitfaseringsplannen en kostbare strenge nieuwe eisen aan de paar kerncentrales waarvan de bouw nog wel is doorgezet.
Gegeven dat de bouw van de laatst opgeleverde kerncentrales in Europa 15 á 20 jaar duurde, kan er ook tijdens de bouw van nieuwe reactoren veel gebeuren dat het huidige positieve sentiment rond kernenergie opnieuw doet omslaan.
En in de tientallen jaren na oplevering, waarin een kerncentrale zijn bouw- en financieringskosten moet terugverdienen, groeit de kans op hernieuwde negativiteit rond kernenergie elk jaar nog weer ietsje groter.
Nieuwe wet om toekomstige regeringen kort te houden
“Een eigenaar van nieuwe kernenergie heeft voorspelbaarheid nodig”, zei Ebba Busch, minister van Energie en zaken. “Zweden heeft helaas veel ervaring met het voortijdig sluiten van reactoren. De helft van onze nucleaire vloot is gesloten, als gevolg van directe of indirecte politieke beslissingen.” Om te voorkomen dat een toekomstige politieke besluit ‘het tapijt onder nieuwe reactoren vandaan trekt’, onderzoekt de huidige Zweedse regering hoe het compensatie van uitbaters van kernenergie in een wet kan vastleggen. Eind 2026 moet er een rapport liggen met opties waaruit de Zweedse politiek kan kiezen.
Uitdaging daarbij blijft natuurlijk dat toekomstige regeringen ook wetten kunnen aanpassen. Daar gaat tijd overeen, dus de bescherming van uitbaters van kernenergie zal niet nul zijn. Het is echter een illusie dat je potentiële uitbaters van kerncentrales kunt overtuigen dat hun boterham voor de komende 80 jaar is beschermd tegen wispelturigheid van de politiek.
Irreële angsten over kernafval en enorme vertragingen en kostenoverschrijdingen bij recente en lopende nieuwbouwprojecten maken dat kernenergie bij een grote minderheid van de bevolking ook vandaag niet populair is. Een nieuw incident met een kernramp kan van die minderheid zo weer een meerderheid maken. En zonneklare negatieve economische effecten hebben regeringen in het verleden ook zeker niet tegen gehouden om de uitfasering van kerncentrales in gang te zetten.
Met de wispelturigheid van de politiek heeft iedereen in de nucleaire sector helaas te dealen. Schrale troost daarbij is dat dat ook voor ontwikkelaars van kolencentrales, zonneparken, biomassaketels, CO2-opslag, windparken, warmtenetten en gascentrales op waterstof geldt. Laten we hopen dat het Zweedse onderzoek iets oplevert waar de politiek wereldwijd iets van kan leren. Maar hoop vooral niet te sterk op de houdbaarheid van die leerpunten.
Bron: World Nuclear News, Reuters / Imagecredit: Cartist, via Unsplash Public Domain
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
- Terugroepactie voor thuisaccu Tesla vanwege brandgevaar - 18 nov 2025
- Eindhoven slaat miljoen stuk op mini-windmolentjes in een kooi - 17 nov 2025
- Dankzij accu’s gaat méér wind- en zonnestroom verloren - 13 nov 2025
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Tsjernobyl nucleaire ramp, Fukushima nucleaire ramp, Windscale/Sellafield opruimkosten.
Zaporizja nucleaire ramp door oorlog op dit moment.
Oorlogsdreiging maakt Kerncentrales kwetsbaar. Ook in Zeeland Nederland.
Dan moet Rotterdam geevacueerd worden.
Wachten op de volgende nucleaire ramp. In de wet vastgelegd. Daar kies je voor.
Vrijwel altijd vind ik je een gezonde, heldere mening hebben over de diverse onderwerpen maar m.b.t. kernenergie kan ik je niet helemaal volgen.
Met de huidige stand van de techniek zijn veiligheid (o.a. oorlogsdreiging) en nucleair afval al een gezonde reden om tegen te zijn, maar als de geleverde energie ca. 3-5 maal zo duur wordt als zonne- en windenergie en daarbij ook nog eens dat een kernenergiecentrale nog minder flexibel is dan een kolencentrale weet ik niet wat het verdienmodel van een kerncentrale is. Andere problemen zijn dat 2-4 centrales relatief weinig zullen bijdragen aan onze energievoorziening, de bouwtijd vaak onvoorspelbaar lang duurt, de kostenoverschrijdingen gigantisch zijn en niemand ze in hun achtertuin wilt hebben. Zouden we die miljarden niet beter kunnen stoppen in batterijen e.d. en een beter internationaal elektrisch netwerk?
Beste Thijs,
Allereerst dank voor al je werk aan de broodnodige duurzame wereld. Wat vind je van de bijdrage die kernenergie nog kan leveren aan ‘de oplossing’ van de opwarming? Bij kernenergie wordt immers, net als bij fossiele energie, materie omgezet in warmte via het verrichten van arbeid; warmte die bijdraagt aan de opwarming van de aarde bovenop de warmte van de zon.
Het werkelijke probleem, die opwarming van de aarde, lossen we als mensheid mi. niet op. Met alle gevolgen van dien! Die gevolgen kunnen we steeds duidelijker merken, steeds preciezer meten en steeds beter voorspellen. Alleen de thermodynamische (hoofd)wetten lijken we daarbij, al dan niet bewust, over het hoofd te zien.
Wat kunnen/moeten ‘we’ als verantwoordelijke samenleving anders doen op de onstuimig groeiende energiemarkt? Als een gek graven of juist de oogst van duurzame energie vergroten?
Hartelijke groet,
Dick van Elk
“Irreële angsten over kernafval en enorme vertragingen en kostenoverschrijdingen”
Nou, nou Thijs Ten Brinck. Normaal waardeer ik dat je je enthousiasme voor kernenergie objectief probeert te verwoorden. Dat lijkt deze keer niet gelukt.
Ik zou niet weten waarom angst voor enorme vertragingen en kostenoverschrijdingen irreëel zijn. Het is de standaard bij ieder kernenergieproject in Europa.
En afval dat meer dan 100.000 jaar gevaarlijk is en waarvan we nog steeds geen goed idee hebben wat we ermee moeten doen, is voor mij meer dan voldoende reden om tegen de inzet van kernenergie te zijn. Niemand kan de gevolgen in een periode van 100.000 jaar overzien. Het is niet irreëel om daar bezorgd of angstig over te zijn.
Ik snap wel de angst voor inversteren zo hoog is en dat de burger hiervoor moet opdraaien (de subsidie voor een gegarandeerde stroom prijs moet ergens vandaan komen). tenzij het natuurlijk rendable is.
Wat verwacht hoe de energie vraag eruit zal zien als de eerst kerncentrale klaar is. Als ik nu met mijn thuis batterij van 132Kwh voor 8000 eur voor 8 maanden in een jaar alleen maar stroom lever en niets af neem.
Hoe zal de stroom behoefte er dan over 15 jaar er uit zien.
Dan hoop ik dat kerncentrales misschien zeer goedkoop waterstof kunnen maken om toch die 8000 uren per jaar te kunnen draaien.