Dankzij accu’s gaat méér wind- en zonnestroom verloren
Deze column verscheen eerder in het novembernummer van technologietijdschrift De Ingenieur.
Na jarenlang investeren in hernieuwbare energie is de elektriciteitsprijs nu sterk afhankelijk van het weer. Windparken op land en zee, daken en grasland vol zonnepanelen: bij elkaar produceren ze in piekuren meer dan Nederlandse bedrijven en huishoudens samen op krijgen. In 2024 waren er ruim 450 uren met negatieve elektriciteitsprijzen. Dit jaar is dat record alweer overtroffen.
Exporteren van het overaanbod is in theorie een oplossing, maar helpt in de praktijk weinig. West-Europa investeerde eensgezind in hernieuwbare energie en zit nu op zonnige, windrijke momenten ook collectief met overaanbod van wind- en zonnestroom.
Als overtollige elektriciteit nergens heen kan, rest slechts één optie: afschakelen. Bij gebrek aan elektriciteitsvraag moeten windturbines en zonnepanelen op de rem. Naar schatting is vorig jaar 3 miljard kilowattuur aan potentiële groene stroomproductie afgeschakeld. Dat is zo’n 5% van de ruim 50 miljard kilowattuur die windturbines en zonnepanelen in 2024 leverden.
Afschakelen is op zich geen punt.
Twee jaar terug betoogde ik op deze plek dat dit afschakelen op zich geen punt is. Dat wind en zon regelmatig onze volledige elektriciteitsvraag dekken, is een mooie mijlpaal op zich. Zo lang wind- en zonnestroom in de duizenden uren met positieve marktprijzen voldoende rendeert, blijft bijbouwen van windturbines en zonnepanelen lonen. Dat het aantal uren met een negatieve elektriciteitsprijs nog elk jaar oploopt, suggereert dat de pijngrens hier nog niet is bereikt.
Wel is het aantal uren met duurzaam overaanbod inmiddels groot genoeg om investeringen in energieopslag aan te jagen. Pieken in zonnestroom, waar in de middag geen behoefte aan is, vloeien dankzij een accu na zonsondergang alsnog het net op. De voorheen boventallige kilowatturen drukken dan alsnog elektriciteitsproductie door kolen- en gascentrales uit de markt. Top.
Een oplossing voor uren met negatieve elektriciteitsprijzen is het alleen niet. Juist omdat de exploitatie van wind- en zonneparken dankzij de accu’s beter rendeert. Kilowatturen die voorheen door afschakelen verloren gingen, krijgen dankzij de accu’s nu toch een positieve marktwaarde.
Elke nieuwe accu vormt daarmee een extra prikkel om nieuwe windturbines en zonnepanelen te plaatsen. Die extra windturbines en zonnepanelen zijn op hun beurt weer een prikkel om in nieuwe accu’s te investeren. En zo voort. En zo voort. De groei in opslagcapaciteit loopt in deze cyclus altijd achter op de groei in overaanbod van wind- en zonnestroom.
In de huidige situatie, met nauwelijks opslagcapaciteit, besloot de onzichtbare hand van de markt dat 5% afschakelen prima is. Stel dat dat percentage ook in de toekomst met accu’s acceptabel blijft. En stel dat de markt mede dankzij alle accu’s kans ziet om de opwek van wind- en zonnestroom rendabel te verdubbelen tot 100 miljard kilowattuur per jaar. Dan gaat straks dubbel zoveel wind- en zonnestroom verloren door afschakeling als vandaag.
Somber daar vooral niet om. Net zoals 5% van 100 miljard dubbel zoveel is als 5% van 50 miljard, is 95% van 100 miljard ook dubbel zoveel als 95% van 50 miljard. Dat zijn de nuttige kilowatturen die tellen. Alleen als we wind- en zonnestroom soms afschakelen, kunnen we fossiele centrales voor altijd uitschakelen.
Imagecredit: Luke Thornton, via Unsplash Public Domain
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Waarom is volgens jou 5% prima volgens de markt? Wat had er moeten gebeuren als teken dat die 5% niet prima was geweest?
Ik snap je verhaal niet, sorry,
Als ik kijk hoeveel (elektro-chemische) opslag GW’s er in bijv. India en Australië geplaatst worden c.q. reeds actief zijn dan lijkt een andere conclusie dan je titel suggereert me mogelijk …(?)
Henk van Lutterveld
Met die 5% kun je toch ook elektrolyse bedrijven om bijv. waterstof te produceren want daar is een geweldig gebrek aan.