Dankzij accu’s gaat méér wind- en zonnestroom verloren
Deze column verscheen eerder in het novembernummer van technologietijdschrift De Ingenieur.
Na jarenlang investeren in hernieuwbare energie is de elektriciteitsprijs nu sterk afhankelijk van het weer. Windparken op land en zee, daken en grasland vol zonnepanelen: bij elkaar produceren ze in piekuren meer dan Nederlandse bedrijven en huishoudens samen op krijgen. In 2024 waren er ruim 450 uren met negatieve elektriciteitsprijzen. Dit jaar is dat record alweer overtroffen.
Exporteren van het overaanbod is in theorie een oplossing, maar helpt in de praktijk weinig. West-Europa investeerde eensgezind in hernieuwbare energie en zit nu op zonnige, windrijke momenten ook collectief met overaanbod van wind- en zonnestroom.
Als overtollige elektriciteit nergens heen kan, rest slechts één optie: afschakelen. Bij gebrek aan elektriciteitsvraag moeten windturbines en zonnepanelen op de rem. Naar schatting is vorig jaar 3 miljard kilowattuur aan potentiële groene stroomproductie afgeschakeld. Dat is zo’n 5% van de ruim 50 miljard kilowattuur die windturbines en zonnepanelen in 2024 leverden.
Afschakelen is op zich geen punt.
Twee jaar terug betoogde ik op deze plek dat dit afschakelen op zich geen punt is. Dat wind en zon regelmatig onze volledige elektriciteitsvraag dekken, is een mooie mijlpaal op zich. Zo lang wind- en zonnestroom in de duizenden uren met positieve marktprijzen voldoende rendeert, blijft bijbouwen van windturbines en zonnepanelen lonen. Dat het aantal uren met een negatieve elektriciteitsprijs nog elk jaar oploopt, suggereert dat de pijngrens hier nog niet is bereikt.
Wel is het aantal uren met duurzaam overaanbod inmiddels groot genoeg om investeringen in energieopslag aan te jagen. Pieken in zonnestroom, waar in de middag geen behoefte aan is, vloeien dankzij een accu na zonsondergang alsnog het net op. De voorheen boventallige kilowatturen drukken dan alsnog elektriciteitsproductie door kolen- en gascentrales uit de markt. Top.
Een oplossing voor uren met negatieve elektriciteitsprijzen is het alleen niet. Juist omdat de exploitatie van wind- en zonneparken dankzij de accu’s beter rendeert. Kilowatturen die voorheen door afschakelen verloren gingen, krijgen dankzij de accu’s nu toch een positieve marktwaarde.
Elke nieuwe accu vormt daarmee een extra prikkel om nieuwe windturbines en zonnepanelen te plaatsen. Die extra windturbines en zonnepanelen zijn op hun beurt weer een prikkel om in nieuwe accu’s te investeren. En zo voort. En zo voort. De groei in opslagcapaciteit loopt in deze cyclus altijd achter op de groei in overaanbod van wind- en zonnestroom.
In de huidige situatie, met nauwelijks opslagcapaciteit, besloot de onzichtbare hand van de markt dat 5% afschakelen prima is. Stel dat dat percentage ook in de toekomst met accu’s acceptabel blijft. En stel dat de markt mede dankzij alle accu’s kans ziet om de opwek van wind- en zonnestroom rendabel te verdubbelen tot 100 miljard kilowattuur per jaar. Dan gaat straks dubbel zoveel wind- en zonnestroom verloren door afschakeling als vandaag.
Somber daar vooral niet om. Net zoals 5% van 100 miljard dubbel zoveel is als 5% van 50 miljard, is 95% van 100 miljard ook dubbel zoveel als 95% van 50 miljard. Dat zijn de nuttige kilowatturen die tellen. Alleen als we wind- en zonnestroom soms afschakelen, kunnen we fossiele centrales voor altijd uitschakelen.
Imagecredit: Luke Thornton, via Unsplash Public Domain
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
- Plan om Almelose wijk indirect te verwarmen met kernenergie - 08 dec 2025
- Silo vol zand houdt Fins warmtenet 5 dagen op temperatuur - 03 dec 2025
- Terugroepactie voor thuisaccu Tesla vanwege brandgevaar - 18 nov 2025
Waarom is volgens jou 5% prima volgens de markt? Wat had er moeten gebeuren als teken dat die 5% niet prima was geweest?
Ik snap je verhaal niet, sorry,
Als ik kijk hoeveel (elektro-chemische) opslag GW’s er in bijv. India en Australië geplaatst worden c.q. reeds actief zijn dan lijkt een andere conclusie dan je titel suggereert me mogelijk …(?)
Henk van Lutterveld
Met die 5% kun je toch ook elektrolyse bedrijven om bijv. waterstof te produceren want daar is een geweldig gebrek aan.
Raar Verhaal.
Provocerende titel maar goed verhaal.
Dat energie verloren gaat is niet erg, zon op een leeg dak gaat ook verloren.
Dankzij accu’s meer hernieuwbare energie in het systeem is een logischer conclusie, maar dat zegt niets nieuws. Wel het eerlijke verhaal.
Leuke redenering voor als het flink waait en/of de zon uitbundig schijnt. Vraag me wel af hoe zonder gas kolen of bio het net stabiel gehouden wordt. Ook middels batterijen?
Nu ook maar eens kijken als het niet of minder waait. Zoals vandaag . Gaan we dat dan ook oplossen met batterijen ?
Prima initiatief echter mag wel wat gaan over de kosten en wat het materieel betekent. afchakelen zon en wind benadeelt bijvoorbeeld de exploitant
Het zou interessant zijn om te weten hoeveel % van de tijd klassieke centrales afgeschakeld (of teruggeregeld) worden?
Dan kunnen we vergelijken.
Volgens mij heeft geen enkele elektriciteitsproducent een uptime van 100% op nominaal vermogen.
Een slimme windparkbeheerder zet daar ook een MegaWatter aan accu neer. Of ze gaan echt eens nadenken en integreren weersverwachting (zon, wind) epex en alle accu’s via Meshcore aan elkaar.
Oplossing: plaats overal in het land kleine waterstof fabriekjes en ga met de goedkope of gratis stroom waterstof flessen vullen. Die ga je gebruiken in de winterperiode. Het verlies dat je bij de omzetting van energievorm hebt neem je op de koop toe. Je ontlast zo het net en legt voorraad aan voor de winterperiode. De batterij blijft je voor de dag/nacht cyclus gebruiken. Het zal vast het nodige kosten maar waar een wil is is een weg.
in één regel: wil je genoeg groene energie in de winter, dan heb je teveel in de zomer.
(Behalve als je op de evenaar woont)
Klinkt mooi, maar is niet correct. Zonne-energie levert alleen wat op wanneer je het niet nodig hebt: in de zomer op de middag. Wanneer je ze wel nodig hebt, de hele winter, is er niets. Wind-energie is er bijna alleen in de lente en herfst, maar nauwelijks in de winter.
Een standaard 2MW windmolen levert gemiddeld 400kW op, zoveel als een vrachtwagenmotor of sportwagen. Daarmee kan je niet eens een trein laten rijden. Als het niet waait, levert hij niets. Als het hard waait, ook niet: dan moeten ze hem stilleggen (feathering) omdat hij anders kapot gaat. De opbrengst gaat met het kwadraat van de windsnelheid: dus meestal bijna niets bij weinig wind, dan een korte bruikbare piek, dan weer niets bij teveel wind.
Verder, voor iedere MW aan wind- en zonne-energie, heb je eenzelfde hoeveelheid backup nodig aan olie- of gasgestookte centrales, net om die “dunkelflautes” te kunnen opvangen. Industrie zoals hoogovens of chemie kan je niet afschakelen. De vroegere gas- en oliecentrales waren hoogefficient, maar zeer traag en dus niet compatibel met wind- en zonne-energie. Daarom hebben ze die moeten vervangen door wel-compatibele laag-efficiente centrales, vergelijkbaar met straalmotoren van vliegtuigen (ze hebben identiek dezelfde kern of “gas generator” maar andere accessoires). Waardoor bij dunkelflautes het energieverbruik nu verdubbeld is tegenover vroeger, “dankzij” wind- en zonne-energie.
Gevolg is dat zware industrie nu aan het afbouwen is: auto-, metaal- en chemische industrie sluit en trekt weg naar China, India en Rusland. En wij blijven achter met kruimels gebaseerd op wind.
Verder, niet iedereen lijkt te snappen dat fossiele brandstoffen ook biobrandstoffen zijn. Alleen verniel je geen voedsel en geen bos om dat op te stoken, en je berooft de mensen en dieren niet van hun voeding en habitat. Maar je graaft dode en vergane dinosaurussen en bossen van een miljoen jaar geleden op, om die te verbranden. En om zo die dode koolstof van onder de grond weer opnieuw levend te maken aan het aardoppervlak. Fossiel = “dood leven”, ooit wel levend, nu dood. We moeten die fossielen terug “levend leven” maken.
Ook niet iedereen lijkt te snappen dat alle leven op aarde koolstof-gebaseerd is. CO2 is het voedsel voor planten: zij zetten daarmee zonlicht om in groen en hout, en ze maken daarmee vrije zuurstof. Wij eten dat groen, en ademen die zuurstof, en converteren de opgeslagen zonne-energie in levensenergie. Dus wij leven op zonne-energie, soort van. Zonder CO2 geen groen, geen vrije zuurstof, geen leven. CO2 is geen gifgas, maar het allerbelangrijkste levensgas op aarde, bron van alle leven.
De ondergrens waarbeneden planten uitsterven is ca. 0.02% CO2. Het optimum is ca. 1%. Vandaag bij 0.04% CO2 in de lucht, zitten wij vlak boven de uitstervingsgrens, en zijn hele oerbossen al uitgestorven en woestijn geworden (Sahara, Gobi, Midden-Oosten, Australië, Amerika…) Dus we moeten dringend veel meer CO2 gaan uitstoten om alles terug groen te maken en de aarde te redden. Bij voorkeur 10x meer, dan groeien planten 6x tot 7x sneller dan nu, vanzelf, zonder dat je er iets voor moet doen. Dan heb je dus vanzelf 6 à 7x meer groen en meer voedsel, worden alle woestijnen vanzelf terug groen, en is er nooit meer hongersnood. Basiskennis biologie en biochemie, niveau middelbaar onderwijs.
In dichte loofbossen is het in de zomer veel koeler dan in kale woestijnen, omdat het bos de zonne-energie “opeet” en omzet in hout. Hout is opgeslagen zonne-energie. Dus dat zonlicht kan de aarde niet meer opwarmen, want het is er niet meer, het is nu hout. Dus CO2 doet de temperatuur dalen, niet stijgen, via deze terugkoppelmechanismen. Het doet ook de zeespiegel dalen, want bossen eisen enorm veel water: de regen wordt dan opgeslagen op land, in de bodem en in het hout, inplaats van af te spoelen naar zee.
Kortom: meer CO2 = meer groen = meer voedsel = meer habitat = meer leven = geen hongersnood meer = temperatuurdaling en dan stabilisatie = daling zeespiegel = meer wateropslag op land = minder afspoeling van grond = minder stormen. Simpel observeerbare feiten, voor al wie eerlijk door zijn middelbaar onderwijs geraakt is, en naar de waarheid wil kijken.
Maar dat lijkt allemaal niet door te dringen…
De mens kan zonder water niet overleven.
Het schijnt dat je kan verdrinken in water maar ik heb dat zelf nog nooit meegemaakt dus ik geloof daar niet zo in.