5 fake news verhalen over duurzame energie ontzenuwd
Over zonnepanelen en windturbines bestaan grote mythes. Ze zijn al lang en breed achterhaald of überhaupt nooit waar geweest maar borrelen toch steeds weer op. Hierbij de feiten achter de schadelijkste fabels en kulargumenten.
Terwijl de energiewereld verandert, blijven standpunten hangen. In de politiek, kranten en op Twitter heersen hardnekkige onjuiste ideeën over energie. Met Trump en onze eigen verkiezingen in het achterhoofd daarom de denkfouten en de feiten rond 5 schadelijke energiefabels op een rij.
1.‘We verstoken bergen steenkool als backup voor windenergie’
Omdat wij niet kunnen afdwingen wanneer het waait of de zon schijnt, kunnen we niet zonder kolen- en gascentrales. Dat klopt, voor nu. Wat niet klopt is dat oude energiecentrales ‘in standby’ zinloos steenkool verstoken, om maar te kunnen bijspringen als de wind onverhoopt gaat liggen. De opbrengst van windparken is een dag van te voren goed – en enkele uren van te voren uitstekend – te voorspellen. Ruim op tijd is zo duidelijk welke fossiele centrales uit kunnen blijven. Ons stroomgebruik is al sinds 1886 variabel en niet te sturen, net als het weer. Het stroomnet van nu vangt variaties in vraag en aanbod efficiënt op. Het elektriciteitsnet van de toekomst is nog flexibeler en kan zonder fossiele baseload.
2.‘Zonnepanelen maken kost meer energie dan ze opleveren’
Chinese zonnepanelenfabrikanten gebruiken veel (kolen)stroom. Dat klopt. Het klopt ook dat het transport, de installatie en de recycling van de panelen energie kost. Toch is de CO2- en energiebalans van zonnepanelen absoluut positief (en die van windturbines nog positiever). Afhankelijk van het klimaat waarin zonnepanelen zijn geïnstalleerd, leveren ze de energie van de productie binnen 1 tot 3 jaar terug. Daarna levert een zonnepaneel nog eens 20 à 30 jaar hernieuwbare stroom zonder emissies. Een zonnepaneel in Noord-Europa (referentie Zwitserland) genereert minimaal 8 keer zoveel energie als de productie heeft gekost. In Zuid-Amerika of de Sahara is die verhouding nog veel mooier.
3.‘Dankzij de energiewende produceert Duitsland juist meer CO2′
Duitsland wekt inmiddels een respectabele 32 procent van zijn elektriciteit op met duurzame energie. Toch is de CO2-uitstoot van Duitsland in 2016 gestegen. Een en een is twee? Nee. De CO2-emissies gekoppeld aan de Duitse stroomvoorziening daalden in 2016 met 1.6 procent. En tussen het begin van de wende in 1990 en 2015 daalde de CO2-uitstoot per kilowattuur al met 29 procent. Tegelijkertijd zakte het aandeel van (CO2-vrije) kerncentrales in de Duitse stroomvoorziening ook nog van 27 naar 13 procent. Windmolens en zonnepanelen verminderen de Duitse CO2-uitstoot sterk. Helaas blijft de energiewende op de Duitse wegen en in de industrie achter. Daar komt de extra CO2 vandaan.
4.‘Zonne- en windenergie kan nooit zonder subsidie’
Elke succesvolle techniek maakt een leercurve door. Terwijl de verkopen toenemen, leren producenten hoe de groeiende vraag het voordeligst is in te vullen. Toen windturbines en zonnepanelen op de markt kwamen, had de fossiele industrie zijn leercurve al goeddeels doorlopen. Subsidies helpen wind en zon om die voorsprong in te halen. Nu er een volwassen markt voor windturbines en zonnepanelen is, nadert hernieuwbare energie (subsidievrij maar zonder opslag) het prijspeil van steenkool en aardgas. In 30 landen zijn zonnepanelen of windturbines nu al de goedkoopste vorm van nieuwe elektriciteit. En die trend vlak nog niet af. Opslag van duurzame energie maakt inmiddels ook een steile leercurve door.
5.‘Wind en zon destabiliseren de energievoorziening’
Het meest aangehaalde voorbeeld in deze context is een grote stroomstoring in Australië. Windmolens gaan hier inderdaad niet geheel vrijuit. Er is een kansje dat kolencentrales de bijzondere samenloop van omstandigheden net wel hadden kunnen opvangen. De echte oorzaak was echter een van de extreemste stormen in 50 jaar, die liefs vier (!) verschillende hoogspanningslijnen tegelijkertijd onklaar maakte. Dat duurzaam én energiezekerheid goed samengaan, bewijzen onze buren. De Deense en Duitse stroomnetten behoren tot de betrouwbaarste ter wereld. En het wordt alleen maar beter: Windturbines en zonneparken pakken de komende jaren een nog actievere rol in de netstabiliteit.
Bonus: 3 opgeblazen tegenargumenten
Nu we toch bezig zijn. Drie veelgehoorde argumenten tegen windturbines, zonnepanelen en andere duurzame energie die ondanks een kern van waarheid niet steekhoudend zijn.
6.‘Windmolens zijn vogelmoordenaars’
Vogels vliegen zich soms te pletter tegen windmolens, of durven een windpark niet in op zoek naar voedsel. Dat klopt. Het klopt ook dat de de impact van gebouwen, pesticiden, auto’s en huiskatten véél groter is. Natuurlijk geen reden om de windschade dan maar te negeren. Vogels, vleermuizen en alle andere vormen van biodiversiteit hebben echter ook veel – misschien wel het meest – te vrezen van klimaatverandering en vervuiling. Daarom dienen windparken het belang van vogels. In het algemeen is de Nederlandse Vogelbescherming voorstander van duurzame (wind)energie. De Britse Royal Society for the Protection of Birds keurt 94 procent van alle voorstellen voor windparken goed. Voor de rest: Radar.
7.‘Windmolens vallen bij bosjes om’
Waar gehakt wordt, vallen spaanders. Kolenmijnen storten in, schaliegasputten lekken, kerncentrales ontploffen, PV-installateurs pleuren van het dak en windturbines knakken om. Deze gebeurtenissen halen het nieuws omdat ze opvallen. En ze vallen op omdat ze zeldzaam zijn. Het is natuurlijk van het grootste belang om te leren van sporadische missers, om ze zo nog zeldzamer te maken. Besef echter dat er wereldwijd al meer dan 300.000 windturbines draaien. Voor het overgrote deel incident- en slachtoffervrij. Qua veiligheid scoren windturbines erg hoog. Per opgewekte kilowattuur behoort windenergie samen met waterkracht en kernenergie (ja echt) tot de minst dodelijke energiebronnen.
8.‘Onze SDE-subsidie houdt Poolse kolencentrales in bedrijf’
In Europa bestaat sinds 2005 een emission trading system (ETS). Energiecentrales, staalfabrieken en andere grote CO2-bronnen krijgen een beperkt aantal emissierechten. Voor het recht extra CO2 uit te stoten, moeten bedrijven onderling handelen. Als duurzame energie een kolencentrale uit de markt prijst, blijven er CO2-rechten over. Volgens het ‘waterbedeffect‘ daalt daarmee de marktprijs en verschuift het CO2-probleem. In de praktijk ligt de CO2-prijs zo laag dat hij sowieso geen aanleiding geeft om vuile energie en industrie uit te bannen. Als het emissiehandelssysteem echt een rol van betekenis zou spelen, concurreerden windparken allang subsidievrij met steenkool.
Imagecredit: Skeeze, via Pixabay Public Domain
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Het EZ NWEA en politieke corruptie taboe: wind op land kan al jaren zonder SDE subsidie, maar ambtenaren, ngo, en bedrijven en “volks”vertegenwoordigers gunnen burgers dat voordeel niet.
Stroom uit een KOOP- windpark kost huishoudens maar 2 cent per Wh
http://www.duurzamebrabanders.nl/blog/2016/12/nwea-leden-verkoop-die-windpark-plannen-aan-consumenten/
Beste Henk,
Bedankt voor je bericht. Ik zie dat je deze boodschap op veel plaatsen voor het voetlicht probeert te brengen. Ook mij bekruipt wel eens het gevoel dat de SDE aan de hoge kant zit. Kun jij dit onderbouwen met (openbare en overtuigende) feiten?
Leg het anders eens voor aan de factcheckers van NRC Next of BNR Duurzaam. Interessante case voor hen en voor jou een mooie kans om je voorstel voor windkavels bij het grote publiek onder de aandacht te brengen.
Ter inspiratie: de maximale subsidie voor offshore wind in België wordt, na de succesvolle Nederlandse tenders, waarschijnlijk fors verlaagd. http://www.demorgen.be/economie/regering-grijpt-in-in-oversubsidiering-windmolens-op-zee-b13e3f20/
————————
Toevoeging: De vervolgreacties hieronder gaan over de top. Ik heb besloten ze (voor nu) te laten staan maar laat voor iedereen duidelijk zijn dat WattisDuurzaam de inhoud daarmee niet onderschrijft en het plaatsen van ongefundeerde beschuldigingen absoluut niet wil aanmoedigen.
————————
Bedrijven en EZ gaan voor maximal geld, ipv maximaal maatschappelijke waarde.
Daarbij proberen ze burgers zo weinig mogelijk voordeel te gunnen, want dat zou duurzaam positief maatschappelijk en politiek relevant maken. Als dat gebeurt, hebben lobbyisten het moeilijker, bij politici hun private belangen te regelen, en dat wilen ze natuurlijk niet. Nu worden banken slapend rijk van de 12 miljard SDE subsidie per jaar, terwijl voor 8 miljoen huishoudens 0,08 mijard ISDE beschikbaar is.
Zie je de wanverhouding?
Dat is kennelijk hoe bedrijven en politici de energietransitie zien.
Elk jaar geeft de afdeling beleidstudies van ECN een advies over de SDE subsidietarieven, met onderbouwing.
Die ECN afdeling beleidstudies is overigens bijna een afdeling van EZ, naast de wetenschappelijke afdeling van ECN. https://www.ecn.nl/nl/expertises/beleidsstudies/producten-en-diensten/lopende-projecten/
Een verschil met echt wetenschappelijk onderzoek en rapporten van de afdeling beleidsstudies, is daty echt wetenschappelijke publicaties zo zijn opgesteld dat de conckusies te traceren zijn, zoals dat bij weteschap moet kunnen.
Bij de rapporten van de afdeling beleidistudies is dat veel minder het geval, ondat die in feite een lobby product zijn.
Dus echt onafhankelijk is het “ECN” SDE subsidie tarief advies niet.
Het advies voor 2017 https://www.ecn.nl/publicaties/ECN-E–16-040
Maar in dat advies staat een garantie tarief voor wind op land van 7 a 8 cent per opgewekte kWh, resp. aan de kust en in het binnenland.
In de onderbouwing kun je de volgende cijfers afleiden over de kostprijs per kWh
0,95 cent onderhoud windmolens
0,5 cent netaansluiting
0,35 cent vergoeding grondeigenaar
0,1 cent WOZ en verzekeringen
0,1 cent balans kosten voor eigenaren kavel KOOP windpark. Dit betalen kleinverbruikers met een commerciele stroom contract nu ook al.
————————-
2 cent per kWh kostprijs voor eigenaren van een kavel koop windpark.
Zij hebben dus hun kavel betaalt, en mogen kiezen of ze dat afschrijven, of niet. Huishoudens schrijven hun TV ook niet af per kijk avond, of hun keuken per maaltijd.
Je koopt als huishouden een kavel koop windpark en bent trotse eigenaar. Die trots is meer waard dan het aankoop bedrag. Daarom kopen mensen ook een nieuwe auto, en zijn daar trots op.
Gemeentes verkopen kavels bouwgrond aan burgers die een huis willen bouwen. Daarbij kiest de gemeenteraad de verhouden koop kavels een huur woningen.
Diezelfde aanpak kunnen ze ook kiezen als een commerciele windaprk bouwer zijn eigen windpark aan een gemeente presenteert.
Dan moet die gemeente opkomen voor de eigen burgers, en eisen dat een deel van dat plan in kavels KOOP windpark verkocht wordt aan huishoudens.
NRC is een rechtse krant, heeft vooral aandacht voor bedrijfsbelangen
BNR werkt alleen voor betalende “nieuws”bronnen, ook bedrijven.
Beide heb ik al eens uitgelegd hoe overbodig subsidie voor windmolens is.
Maar daar wilden ze niets mee doen. Dus neem ik aan dat ze gezien hun belangen in bedrijven liever een schijn beeld presenteren, in dienst van hun betalende klanten.
Als alle 6000 MW als kavels koop windpark verkocht wordt, genereert dat een voordeel van ca 5000 EUR per huishouden, voor 3 miljoen huishoudens, van de 8 miljoen in Nederland.
Samen is dat 15 miljard, kennelijk niet belangrijk voor de politiek. Zij doen alleen zaken met lobbyisten van bedrijven. Ze negeren burgers, dat verklaart de opkomst van het populisme.
In de MKBE voor de near shore windparken hield ECN een consumenten prijs voor stroom aan van 14 tot 21 cent in 2035. Het is natuurlijk moeilijk om zo ver in de toekomst te kijken, maar dit is de schatting van ECN.
Daaruit volgt een kosten plaatje voor wind op land per kWh
ca 2 cent echte kosten
ca 1,5 cent afschrijving, maar die rekent de gemiddelde consument niet
En een oplopend voordeel naarmate de commerciele stroomprijs hoger wordt, de komende 30 jaar.
Dat voordeel is een soort ondernemerschap voor huishoudens met een kavel koop windpark.
Ik houd hiervoor gemiddeld 3 cent aan over 25 jaar, de huidige technische levensduur van windmolens.
Neem even aan dat een huishouden 3600 kWh per jaar verbruikt, en opwekt met een eigen kavel koop windpark
Van die 3 cent per kWh over 25 jaar hebben ze dan 2700 EUR voordeel, want ze hoeven geen stroom op de markt te kopen, ze wekken hun stroom zelf op.
Zowel huurders als eigen woning bezitters kunnen hier aan meedoen.
En een groeiend aandeel huishoudens zal ookstroom voor de elektrische auto en de warmtepomp gaan verbruiken.
Waardoor het voordeel nog groter wordt
Uhm…. “Per opgewekte kilowattuur behoort windenergie samen met waterkracht en kernenergie (ja echt) tot de minst dodelijke energiebronnen.” We laten dan maar even buiten beschouwing dat de gevolgen van kerncentrale-ongelukken decennialange, vaak onvoorspelbare en ingrijpende gevolgen hebben? Dat is even wat anders dan een geknakte molen….
8.
Beste Argus,
Bedankt voor je bericht. Risico is het product van blootstelling, waarschijnlijkheid en gevolg. De gevolgen van een kernramp zijn groot, de blootstelling kan afhankelijk van de locatie enorm zijn maar tot op heden telt de decennialange geschiedenis van nucleaire energie slechts 2 serieuze kernrampen.
Verrekend over 450+ kerncentrales met hoge vermogens en een hoge productiefactor maakt dit kerncentrales per opgewekte kilowatt een relatief veilige stroombron. Let wel, dit betekent voor ons niet dat kernenergie ook gewenst is. Er zijn heel veel andere factoren die daarbij meespelen.
Zoals u aangeeft, een omgewaaide windmolen heeft een veel kleiner gevolg. Als er al iets misgaat met een windturbine dan gebeurt dat meestal in een storm. Dan gaan verstandige mensen niet onder een boom, toren of windturbine staan. En daarom is windenergie, ondanks andere blootstelling en gevolg, per opgewekte kWh ook een zeer veilige stroombron.
Ten eerste dank voor het snelle antwoord. Maar toch… De waarschijnlijkheid is moeilijk in te schatten, we hebben ‘maar’ 450 kerncentrales en vele malen meer molens. De factor gevolg en de impact van blootstelling is zo groot, ingrijpend, langdurig en deels onvoorspelbaar (ecosysteem) … Hoe kun je dat in godsnaam fatsoenlijk inschatten en product van een formule maken? Bij een windmolen snap ik dat wel, dat is redelijk overzichtelijk en mechanisch. Water is al lastiger: dambreuk kan grote gevolgen hebben, maar ook daar kun je misschien een model voor maken, alhoewel veel situatieafhankelijker. Maar kernenergie…. De stelligheid waarmee dit zonder voorbehoud wordt neergezet als veilig blijft me enigszins verbazen. Ben heel benieuwd hoe zo’n risico-berekening er dan uitziet….
Dat het een suggestie wekt begrijp ik. Maar er staat: “Per opgewekte kilowattuur behoort windenergie samen met waterkracht en kernenergie tot de minst dodelijke energiebronnen.” Dat gaat over historische data, niet over wat er kan of zal gebeuren.
Elke volgende kernramp zal de status van kernenergie verslechteren, elke volgende mijnramp die van kolencentrales en elke damdoorbraak die van waterkracht.
Risico is het product van blootstelling, kans en gevolg.
Hoog radioactief afval wordt nog steeds in eind bergingen bewaard. Daar moet het 200.000 jaar blijven.
Althans met de nu beschikbare kennis.
Die periode is zo lang, dat de kans dat er in die tijd mensen aan worden blootgesteld, behoorlijk groot is.
Stel je eens voor dat de egyptenaren kernenergiehadden, zoals wij nu, en de piramides als eind berging hadden gebruikt.
Dan was het afval allang geroofd, en verspreid over de aarde, als massa gif.
Hoe markeer je een eind berging op een zodanige manier dat 200.000 jaar lang duidelijk is dat daar extreem gevaarlijk spul ligt?
Die vraag maakt duidelijk dat we vandaag de dag
helemaal niet met kernenergie bezig moeten zijn.
Dit is voor mij het grootste bezwaar tegen kernenergie. Met de acute veiligheid zit het relatief goed maar het afval, beperkt in volume of niet, blijft tienduizenden jaren gevaarlijk.
De docu Into Eternity brengt dit punt op indringende wijze in beeld. Aanrader:
https://www.wattisduurzaam.nl/623/energie-opwekken/fossiel/into-eternity-docu-opslag-kernafval-onkalo/
Het probleem met nepnieuws is dat het zowel door de gevestigde orde gebruikt kan worden als door de media die zich niet conformeren met die gevestigde orde, het is geen eenrichtingsverkeer.
Vroeger had je ook nepnieuws, toen heette het nog gewoon propaganda, het verschil met nu is dat de macht over informatie niet langer bij de oude media (kranten/tijdschriften en tv/radio) ligt en mensen het niet langer pikken dat die oude media nepnieuws gebruiken om hen te beïnvloeden. Die macht is gebroken dankzij internet en social media waardoor mensen zich breder en dieper kunnen informeren dan voorheen en de propaganda niet langer voor zoete koek hoeven te slikken.
Daarnaast stijgt het opleidingsniveau van de bevolking zodat men beter in staat is om nieuws te controleren, om berekeningen na te rekenen en conclusies te beoordelen. In Nederland hebben we daarbij nog de openbaarheid van bestuur (denk aan de WOB) waarmee elke burger informatie kan opvragen bij overheden.
Internet biedt goede mogelijkheden om bij twijfel te checken, maar dan moet die twijfel er wel eerst zijn. Als je mij overtuigend (en afdoende subtiel) onzin vertelt, bijvoorbeeld vluchtelingen of de ouderenzorg, ga ik er waarschijnlijk vol in. Evenzogoed hoor ik bovengenoemde punten (soms, niet vaak) terug bij mensen die ik hoog heb zitten. Een onjuist idee dat eenmaal gevestigd en geordend in een intelligent hoofd zit, krijg je er dan toch echt niet zomaar weer uit.
Zoals het idee van de catastrofale opwarming van de aarde die door de mens veroorzaakt wordt. Dat zit er na 20 jaar propaganda en indoctrinatie behoorlijk diep ingeramd.
Gelukkig is de windmolenlobby wel zuiver op de graad… https://nos.nl/artikel/2403275-rivm-verzweeg-invloed-sector-op-onderzoek-naar-gezondheidsrisico-s-windmolens