Impact van de overgang van uur- naar kwartierprijzen

Een deel van de markt voor elektriciteit is op de schop gegaan. Waar stroom voor levering de volgende dag eerst per uur werd geveild, gaat dit nu per kwartier. Dit biedt meer flexibiliteit om de balans tussen vraag en aanbod af te stemmen.

Dit artikel is onderdeel van een samenwerking met Overstappen.nl

Op het eerste gezicht lijkt het een kleine verandering. Toch maakt voor het tot stand komen van de stroomprijzen een groot verschil. Op de energiemarkt wordt de stroom die door kern-, kolen- en gascentrales en door zonne- en windparken wordt opwerkt, verkocht aan leveranciers. Die leveranciers verkopen deze stroom door aan bedrijven en huishoudens. Dit gebeurde tot voor kort in blokken van een uur, maar de Europese Unie heeft besloten dat dit nu in blokken van een kwartier moet gebeuren. De elektriciteitsprijs kan zo dynamischer mee schommelen met variaties in vraag en aanbod binnen het uur.

Waarom deze verandering logisch is

Vroeger kwam stroom vooral uit kolen en gas. Toen volgden variaties in prijs vooral uit de variatie in de vraag. Was er beperkt behoefte aan elektriciteit dan konden de goedkoopste centrales de vraag volledig dekken. Liep de vraag op dan moesten ook duurdere producenten bijschakelen. Door de opmars van wind- en zonnestroom, met een minimale marginale productieprijs, varieert de prijs van het aanbod nu ook sterk. Op dagen met veel zon of harde wind is er volop goedkoop stroomaanbod en daalt de prijs. Op bewolkte of windstille momenten stijgt de prijs juist weer omdat duurdere conventionele producenten moeten bijschakelen. Zelfs al zou de vraag naar elektriciteit urenlang op een vast niveau blijven liggen.

Deze nieuwe manier van handelen maakt het makkelijker om de prijzen nauwkeurig af te stemmen op de daadwerkelijke productie. Daardoor sluit de verwachting van de energieprijzen beter aan op wat er op een bepaald moment uit zon en wind beschikbaar is. Dat helpt niet alleen handelaren, maar kan op termijn ook gunstig zijn voor consumenten, omdat het prijsverschillen beter zichtbaar maakt.

Wat jij als consument gaat merken

Voor de meeste huishoudens verandert er voorlopig weinig. Alleen mensen met een dynamisch energiecontract krijgen te maken met kwartierprijzen. Vooralsnog rekenen niet alle dynamische leveranciers de nieuwe kwartiertarieven. Leveranciers die vasthouden aan blokken van een uur nemen de vier kwartierprijzen, tellen die bij elkaar op en delen ze door vier, zodat je nog steeds één tarief per uur betaalt. Toch biedt het kwartiersysteem nieuwe kansen. Elektrische auto’s en andere (apparaten met) accu’s kunnen preciezer opladen op momenten dat de prijs laag is, zodat je je verbruik kunt matigen als de prijs hoger ligt. Vooral als je zonnepanelen hebt, kan dat interessant zijn, zeker als je profiteert van een terugleverbonus. Zo haal je meer voordeel uit de momenten waarop je zelf veel zonnestroom opwekt en de marktprijs (toch) hoog is.

Handelaren krijgen het drukker

Voor stroomhandelaren betekent het kwartiermodel vooral meer werk. In plaats van 24 biedingen per dag moeten ze er nu 96 doen. Dat vraagt om slimme strategieën en een goed gevoel voor weersvoorspellingen, want een foutje kan in de papieren lopen. Toch verwacht de Europese Unie dat dit systeem op de lange termijn zorgt voor een betere balans tussen vraag en aanbod. En zo uiteindelijk to lagere prijzen. Volgens brancheorganisatie Energie Nederland biedt dit nieuwe model kansen, maar ook risico’s. Bedrijven moeten flexibel zijn en hun inkoop slim afstemmen. Op de korte termijnmarkt, waar al langer in deze blokken wordt gehandeld, is dit dagelijkse kost, dus echt nieuw is het niet.

Waarom de invoering vertraging opliep

Oorspronkelijk zou het systeem al in juni ingaan, maar dat liep anders. Niet iedereen was enthousiast, vooral omdat de prijsschommelingen groter worden en niet alle IT-systemen klaar waren. Toen duidelijk werd dat sommige partijen nog niet mee wilden of konden, is besloten de invoering uit te stellen. Liever wat later goed geregeld dan te snel en met risico’s.

Imagecredit: Open AI