Windpark van 600 MW nodig voor 5% waterstof in gascentrales
Vanaf 2030 moeten Nederlandse gascentrales 1% waterstof bijmengen. In 2032 loopt dit op tot minimaal 5%. Het is een van de maatregelen van het kabinet Schoof om extra CO2-reductie te bewerkstelligen in 2030.
Veel van de vrijdag 25 april 2025 gepresenteerde extra klimaatmaatregelen waren al uitgelekt. De waterstofbijmengverplichting voor gascentrales had ik echter nog niet op de radar. Het is ook niets om enthousiast over te raken.
Bijstoken van een beetje waterstof in elektriciteitscentrales is net zo koddig als bijmengen van waterstof in het aardgasnet voor CV-ketels. De verbrandingswaarde van waterstof is zo’n 66% kleiner dan die van aardgas. Bijmengen van 1% of 5% waterstof bespaart dus respectievelijk slechts 0,3% en 1,5% CO2-uitstoot in de gascentrales.
Onderling verrekenen maakt de opgave haalbaar(der)
In 2030 en ook in 2032 zijn nog lang niet alle gascentrales aangesloten op het landelijke waterstofnet. Aanvoeren van waterstof per vrachtwagen of produceren van waterstof nabij de gascentrale is een optie. Handel in de verplichte kuubs waterstof is echter ook toegestaan. Een gascentrale die meer dan het verplichte percentage waterstof verstookt, mag de bovenwettige kuubs waterstof verrekenen met een centrale die 100% aardgas blijft stoken.
Voorlopig kunnen we alle duurzame waterstof die beschikbaar komt ruimschoots kwijt in bestaande kunstmestfabrieken en olieraffinaderijen.
Er komt echter een moment dat de al verregaand verduurzaamde elektriciteitsproductie helemaal CO2-vrij moet zijn. Een duurzaam elektriciteitssysteem met veel wind-, kern- en zonne-energie heeft dan ook CO2-vrij regelbaar vermogen nodig.
Gascentrales op waterstof gooien hier hoge ogen. Het verrekeningssysteem voor de bijmengverplichting biedt hoop dat enkele exploitanten van gascentrales op termijn met zinvollere percentages waterstof gaan oefenen, bijvoorbeeld 50% of nog liever direct 100% in een gemoderniseerde gasturbine of in een set nieuwe gasmotoren.
Het vorige kabinet besloot dat de Nederlandse elektriciteitssector in 2035 CO2-vrij moet zijn. Kabinet Schoof houdt dat streefdoel wonderlijk genoeg nog steeds aan. De stap van 5% in 2032 naar 100% CO2-vrij in 2035 doet echter vermoeden dat dit streefdoel binnenskamers stiekem toch echt wel losgelaten is.
De voor de ombouw van gascentrales tot waterstofcentrales gereserveerde €780 mln subsidie – beschikbaar voor centrales die meer dan het verplichte percentage waterstof stoken – is in ieder geval niet meer dan een fooi. De verdiencapaciteit van gascentrales die ‘gewoon’ aardgas stoken staat al onder druk.
In 2032 moet al een flink windpark draaien voor de bijmengverplichting
In 2024 leverden gascentrales 43 miljard kilowattuur (kWh) elektriciteit. De kolencentrales leverden vorig jaar bijna 10 miljard kWh en moeten voor 2030 sluiten. Om een een gevoel te krijgen bij de omvang van de bijmengverplichting neem ik aan dat het benodigde regelbaar vermogen in 2030 en 2032 ruwweg 50* miljard kWh bedraagt, en dat gascentrales dit volledig invullen. In 2030 moet dan 0,2 miljard kWh uit waterstof komen. In 2032 al 0,8 miljard kWh.
Daar is in 2032 – uitgaande van een rendement van 60% in de gascentrales – zo’n 42.000 ton hernieuwbare (groene) waterstof per jaar voor nodig. Dat vergt ruwweg een elektrolyser en een offshore windpark van 600 megawatt.
Het zal er om spannen of er in 2032 al zoveel elektrolysevermogen in bedrijf is in Nederland. Voorlopig is slechts 200 megawatt in aanbouw. Investeringsbeslissingen voor kleinere projecten zijn genomen, maar nog niet genoeg om op te tellen tot 600 megawatt.
Als ook (blauwe) waterstof geproduceerd uit aardgas met CO2-opslag binnen de bijmengverplichting toelaatbaar is, kan het CO2-opslagproject Porthos uitkomst bieden. Dit project komt naar verwachting komend jaar in bedrijf en ontvangt voornamelijk CO2 van waterstofproducenten in de Rotterdamse haven.
Waterstofcertificaten voor vergroenen of verblauwen hoogovengas?
Enkele Nederlandse gascentrales voldoen nu al aan de bijmengverplichting voor 2032. De centrales IJmond (144 megawatt) en Velsen 25 (380 megawatt) verstoken hoogovengas dat vrijkomt bij de staalproductie van Tata Steel.
Dit hoogovengas ontstaat bij de productie van ruwijzer uit erts en steenkool en bestaat uit ruwweg 5% waterstof en 20% koolmonoxide. De rest van het volume (vooral stikstof en CO2) draagt niet bij aan de verbrandingswaarde.
Je zou dus kunnen stellen dat de hoogovengascentrales altijd al 20% waterstof bijstoken. Omdat de staalproductie vrijwel jaarrond doorloopt, ontstaat er ook vrijwel continu hoogovengas. Dat doet vermoeden dat de hoogovengasturbines een hoge benutting (kunnen) halen. Een goeie 4 miljard kWh per jaar samen is mogelijk.
Schrijf 20% daarvan toe aan waterstof en de bijmengverplichting voor 2032 is precies gedekt, mits we de steenkoolwaterstof uit het hoogovengas van Tata Steel als hernieuwbaar of CO2-vrij kunnen beschouwen.
En ook dat kan, want de groene en (waarschijnlijk) ook de blauwe premiumlabels van waterstof zijn los verhandelbaar. Een producent van duurzamere waterstof kan garanties van oorsprong verkopen. Met die certificaten is het waterstofdeel van het hoogovengas groen of blauw te wassen. De hoogovengascentrales kunnen de waterstof-elektriciteitsproductie boven de 5%-verplichting vervolgens weer verkopen aan de concurrentie, die 100% aardgas blijft stoken.
Als ik geen denk- en rekenfouten heb gemaakt, is de aangekondigde bijmengverplichting voor 2030 en 2032 dus nu al puur administratief in te vullen. Zonder dat er in de echte wereld een kuub waterstof extra een gascentrale ingaat.
En dat is in dit geval misschien maar goed ook.
Bron: Rijksoverheid / Imagecredit: WattisDuurzaam.nl
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
- Nee, natuurlijk is waterstof produceren uit urine geen goed idee - 15 mei 2025
- Grens van 1 miljoen stekkerauto’s in Nederland doorbroken - 14 mei 2025
- Onbeperkt je auto opladen voor 3 tientjes per maand - 13 mei 2025
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Slim verhaal, mijn complimenten, maar waterstof verbranden (grijs, blauw, groen, in een centrale of waar dan ook) is en blijft een vorm van waanzin. Waar komt die bijmeng-verplichting vandaan?
Dat is verbrandingswaarde van waterstof veel lager is dan aardgas klopt niet helemaal. Per kg levert aardgas zo’n 10 kwh. 1 kg waterstof levert 33 kwh. Ruim 3 keer zoveel dus. Alleen per volume eenheid is de verbrandingswaarde van waterstof wel lager. Het is dus de vraag hoe de bijmenging geregeld wordt. In Kg of M3. Ik vind overigens ook dat verstoken waterstof in aardgascentrales een vorm van verspilling. Dat je overproductie van wind-en zonneenergie omzet in waterstof en opslaat voor de winter in bijvoorbeeld zout cavernes vind ik een goede zaak. Maar gebuik dan de waterstof voor bijvoorbeeld chemische flow batterijen. Dat is veel efficiënter. Of gebruik het bijvoorbeeld in de (kunstmest) industrie. Dan hoef je geen aardgas om te zetten in waterstof met veel CO2 uitstoot.
Een aardgascentrale met 60% rendement stoot 300 g CO2 uit voor iedere 1 kWh, die hij produceert. Wanneer die stroom uit zon of wind komt, is die uitstoot (nagenoeg) 0.
Omzetten van 1 GJ aardgas (28 kuub) naar stroom levert rond de 150 kWh op met een uitstoot van ongeveer 50 kg CO2. Afgerond is dat 300 g/kWh.
Via elektrolyse, dat nodig is voor groene waterstof, kun je met 1 kWh niet meer dan 18 gram waterstof maken (per kg H2 is 200 MJ = 56 kWh nodig).
Via steam reforming, waarmee je grijze waterstof maakt, komt voor elke 18 gram waterstof (afgerond) 150 g CO2 vrij (uitgaande van 8 kg CO2 per kg H2).
Dus in de huidige situatie in Nederland, waarin onze stroom (hoofdzakelijk) ofwel uit wind komt, ofwel uit aardgas, betekent groene waterstof een netto verdubbeling van de CO2 uitstoot.
Want met 1 kWh van wind kun je ofwel 18 g groene waterstof maken, waarmee je 150 g CO2 uitstoot vermijdt, ofwel je kunt die 1 kWh op het net zetten, en dan vermijd je 300 g CO2 uitstoot.
Een aardgascentrale met 60% rendement stoot 300 g CO2 uit voor iedere 1 kWh, die hij produceert . Wanneer die stroom uit zon of wind komt, is die uitstoot (nagenoeg) 0.
Via elektrolyse, dat nodig is voor groene waterstof, kun je met 1 kWh niet meer dan 18 gram waterstof maken (per kg H2 is 200 MJ = 56 kWh nodig).
Via steam reforming, waarmee je grijze waterstof maakt, komt voor elke 18 gram waterstof 150 g CO2 vrij (ongeveer 8 kg CO2 per kg H2).
Dus in de huidige situatie, waarin onze stroom (hoofdzakelijk) uit wind of uit aardgas komt, betekent groene waterstof een netto verdubbeling van de CO2 uitstoot.
Want met 1 kWh van wind kun je ofwel 18 g groene waterstof maken, waarmee je 150 g CO2 uitstoot vermijdt, ofwel je kunt die 1 kWh op het net zetten, en dan vermijd je 300 g CO2 uitstoot.
Ik lees in dit hele waterstof verhaal een groot dagdroom ideaal van te groen denkende optimisten.
Ik denk dat de enige optie om van CO2 uitstoot in de eletrische energie productie af te komen, de enige optie is om die energie uit kernenergie te halen.
Het heel ideaalbeeld van waterstof is dat je uitgaat van een enorm overschot aan groene stroom waarmee je groene waterstof maakt. Vervolgens sla je deze waterstof of en gebruik je dit om op een duisterluw moment de gascentrales te laten draaien. Dat hiervoor vele tienduizenden windmolens nodig zijn uitsluitend voor de productie van waterstof wordt voor het gemak niet genoemd.
Ik denk dat inzetten op een overschot aan kernenergie, samen met energie uit zon en wind en beperkte accuopslag veel efficiënter is. De overproductie gebruik je hier om waterstof te produceren voor verbruik in de transport.
Huishoudens geef je een eigen accu waarmee de standby load in de nachten kan worden opgevangen. Overdag vul je deze accu’s met het overschot aan zonne- en windenergie.
In de winter heb je nog beperkt gascentrales die je op waterstof kunt laten draaien achter de hand voor als langere tijd de wind of zon het laat afweten.
De basislast moet uit kernenergie worden ingevuld alleen dan heb je echte CO2 neutrale energie en de nodige stabiliteit die een goed netwerk nodig heeft.
@ Smartsys: Ik verwacht dat het voorbeeld van Californië en Texas laat zien, dat overtollig opgewekte stroom in de toekomst opgeslagen gaat worden in stationaire batterijen, zoals LFP, of wellicht de natrium-variant daarvan. Dat zal op GWh-schaal gebeuren. Bedenk daarbij, dat (bij €/kWh 100 voor opslag in LFP binnenkort) er € 10 miljard nodig is voor 100 GWh aan opslag-capaciteit. Dat is één nacht in Nederland. Met 110 TWh/j in Nederland nu en gemiddeld (afgelopen decennia) 10 ct/kWh geven wij
€ 11 miljard per jaar uit voor het produceren van onze stroom. Dus die G€ 10 is haalbaar.