Salderen is al jaren ongepast, maar komen we er ooit nog van af?
In de middag van dinsdag 7 februari 2023 stemt de Tweede Kamer – na nog eens een week uitstel – over het afschaffen van de salderingsregeling voor kleinverbruikers met zonnepanelen. In de Energeia-podcast Voetnoten (hieronder) leggen Laetitia Ouillet en Sabine Sluijters waarom het afbouwen van deze subsidie op zonnepanelen echt een puik idee is. Ongeacht het besluit van vanmiddag goed om nog eens terug te luisteren, ook met het oog op je keuze bij de Provinciale Verkiezingen van maart 2023. Hieronder eerdere updates over de salderingsregeling sinds april 2019.
“De volgende laffe verlenging ligt nu al op de loer,” schreef ik in april 2019 over de salderingsregeling. Inmiddels profiteren zo’n 2 miljoen huishoudens – en dus een nog veel groter aantal stemgerechtigden – van de steeds sterkere oversubsidiëring van zonnepanelen voor particulieren. Dat het politiek nu nóg lastiger is dan in 2019 om de populaire – maar al ver voor 2019 volledig overbodig geworden – regeling af te bouwen, spreekt voor zich.
Dat juist GroenLinks, SP en PvdA de afbouw blokkeren blijft echter wonderlijk. Dat zijn toch niet de vertegenwoordigers van de huiseigenaren met een eigen dak en investeringsruimte voor zonnepanelen? Zonnepanelen zijn fantastisch en meer zonnepanelen zijn nog steeds van harte welkom, maar niet iedereen kan panelen plaatsen. Het kan toch niet zo zijn dat deze pechvogels de overwinst van de huiseigenaren moeten blijven betalen? En dan misschien óók nog een dure en totaal overbodige thuisaccu? Hieronder eerdere updates over de salderingsregeling sinds april 2019.
Start afbouw salderingsregeling zonnepanelen uitgesteld tot 2025
Minister Jetten voor Klimaat en Energie heeft op 20 mei 2022 bekendgemaakt dat de afbouw van de salderingsregeling voor zonnepanelen wordt uitgesteld tot 2025. In 2025 staan ook de volgende Tweede Kamerverkiezingen gepland. In februari 2022 werd al aangekondigd dat de afbouw van de regeling niet zoals gepland per 1 januari 2023 zou starten. Het kon na de controversieelverklaring in 2021 al haast niet anders maar het is door minister Jetten (Klimaat en Energie) nu definitief gemaakt.
Slecht voor de maatschappij maar lucratief voor miljoenen stemmers
Het voorgaande kabinet Rutte III nam in het regeringsakkoord van 2017 op dat het salderen van zonnestroom in 2020 voorbij zou zijn. Dat is niet gelukt. In 2019 werd wel een afbouwplan voor de periode 2023-2031 afgesproken. Die deadline is nu dus ook gemist. De huidige regeling betreft al zo’n 10 jaar een vorm van oversubsidiëring en veroorzaakt mede daarom problemen op het elektriciteitsnet. Afbouwen van de lucratieve regeling is politiek echter steeds onmogelijker. Nu al ruim 1,5 miljoen huishoudens (zeg 3 miljoen stemgerechtigden) maken met veel plezier gebruik van de ongepaste regeling, en in 2023 zijn dat er alweer veel meer. Hieronder het originele bericht van 28 april 2019.
Tot 2023 salderen met zonnepanelen, geen onverdeeld genoegen
Huishoudens met zonnepanelen mogen de opgewekte zonnestroom tot 2023 volledig verrekenen met het eigen verbruik. Tussen 2023 en 2031 bouwt de overheid de succesvolle maar controversiële salderingsregeling geleidelijk af.
Dankzij de salderingsregeling is de installatie van zonnepanelen op het eigen dak al jaren uiterst aantrekkelijk en de administratie van opwek en verbruik zowel voor de consument als voor de subsidieverlener super eenvoudig.
Salderen (internationaal bekend als net metering) betekent dat de consument zijn zonnestroom één op één tegen de consumentenprijs per kilowattuur mag verrekenen. Het totaal aan kilowatturen dat de zonnepaneeleigenaar jaarlijks afrekent, bestaat simpelweg uit zijn jaarverbruik minus de jaaropbrengst van de panelen. Het maakt daarbij niet uit of zijn verbruik daadwerkelijk samenvalt met zijn thuisopwek.
Toen nog bijna niemand een zonnedak had, was salderen een ideale regeling om de markt voor zonnepanelen aan te jagen. Inmiddels kunnen we stellen dat dat gelukt is. Mede dankzij de salderingsregeling zijn er vandaag honderden installateurs in staat voor een goede prijs een set zonnepanelen te plaatsen. Mede dankzij de pioniers die al vroeg gebruik maakten van de salderingsregeling zijn honderdduizenden buren geïnspireerd om ook zonnepanelen te plaatsen. Mede dankzij het salderen ligt er in Nederland bijna evenveel vermogen aan zonnepanelen als onze laatste 5 kolencentrales samen kunnen leveren.
Prachtig natuurlijk. Toch is het krom dat de coalitie terugkomt op haar besluit om salderen per 2020 af te schaffen.
De aller allerpopulairste oversubsidiering van Nederland?
Salderen is inmiddels enorm lucratief. Al in 2012 was de prijs van zonnepanelen zo sterk gedaald dat de opgewekte stroom over de levensduur van de installatie goedkoper was dan elektriciteit van het net. Sindsdien heeft de prijsdaling stevig doorgezet. Wie vandaag zonnepanelen koopt, verdient deze onder de huidige regeling in zo’n 5 tot 9 jaar terug. Gezien zonnepanelen 25 tot 35 jaar meegaan, is een een zonnedak een topinvestering.
De gesubsidieerde winst is echter enkel bereikbaar voor huishoudens met een eigen dak, die de panelen primair met eigen spaargeld aanschaffen. Niet direct de doelgroep die dit geefgeld het hardst nodig heeft.
Na alle overtrokken ophef over de veronderstelde overstimulering van stekkerauto’s is het opmerkelijk dat het kabinet het lucratieve salderen nog eens drie jaar volledig – en 7 jaar gedeeltelijk – doorzet. Maar voor u boze brieven schrijft: Het gaat om hooguit een paar honderd miljoen minder energiebelasting per jaar. Te weinig om ons druk over te maken.
Er staan mooie banen tegenover, en veel hernieuwbare elektriciteit. Ook de ‘dakloze Nederlander‘ kan salderen vieren.
Tijd om de tweede fase van de transitie in de woonwijk aan te jagen
Het bezwaar tegen het voortzetten van salderen zit’m niet in de kosten maar in de kansen die het kabinet laat liggen. Mensen die kiezen voor zonnepanelen zijn pioniers. Stimuleer de pioniers – nu het kan! – om nog meer te doen in de energietransitie.
Dankzij salderen fungeert het elektriciteitsnet effectief als een virtuele accu. Een oneindig grote accu die je een zomer lang volpompt en zes maanden later weer leegtrekt. Gratis en zonder een procentje energieverlies.
Zo’n accu bestaat niet, en zal nooit bestaan. En dat begint langzaamaan te knellen. Zonnestroom is op de energiemarkt geen onbeduidende speler meer. Op zonnige feestdagen schopt zon het al tot een kwart van de totale elektriciteitsproductie. Salderen geeft meerdere prikkels die niet meer passen bij de staat van de energietransitie. Dat kan zeker 5 keer beter.
1.Beloon ochtend- en avondmensen
Salderen levert het meest op als panelen pal op het zuiden staan. Dan piekt de zonnestroom rond het middaguur. Huishoudens verbruiken echter vooral elektriciteit in de ochtend en de avond, als de zon in het oosten, respectievelijk het westen staat. Draai de panelen richting het oosten en het westen en verbruik je eigen zonnestroom zoveel mogelijk zelf.
2.Beloon strategische verspilling
Salderen beloont elke piek maar zonnepanelen leveren hun piekvermogen maar enkele zeer zonnige uren per jaar. De rest van het jaar is de omvormer en alle schaarse capaciteit daarachter onderbenut. Offer 5 procent van de jaaropbrengst per paneel op en plaats tot 43 procent meer vermogen op dezelfde omvormer en aansluiting.
3.Beloon volle daken
Meer opwekken dan je verbruikt is met salderen niet lucratief. En voor wie fors meer dan 10.000 kilowattuur per jaar verbruikt, is salderen sowieso niet echt aantrekkelijk. Zo belemmert salderen de optimale benutting van daken op woningen en blijven de daken van veel scholen, ziekenhuizen, zwembaden en kantoren überhaupt volledig onbenut.
4.Beloon energiezuinigheid
Wie saldeert, plaats idealiter precies zoveel zonnepanelen dat zijn jaarverbruik precies gedekt is. Als zonnepanelen eenmaal op het dak liggen, is het vervolgens minder aantrekkelijk om nog elektriciteit te besparen. Zo belemmert salderen mogelijk de installatie van bewegingsmelders, LED-lampen, zuinige wasmachines en ander efficiënter witgoed.
5.Beloon flexibiliteit
Op de elektriciteitsmarkt fluctueren de prijzen de hele dag, afhankelijk van vraag en aanbod. De salderende thuisconsument merkt er echter niets van als hij zijn overschot op de markt brengt op een moment dat de markt al verzadigd is. Salderen verstoort de markt, terwijl de consument juist kan bijdragen aan een betaalbare elektriciteitsvoorziening.
Laat huishoudens met zonnepanelen opnieuw early adopters zijn
Het is niet eenvoudig alle bovengenoemde prikkels in een nieuwe regeling te vatten, zonder voordelen van de huidige salderingsregeling teniet te doen. Misschien zelfs onmogelijk. Toch had het kabinet een poging moeten doen.
Nu zitten we nog eens 4 jaar met een regeling die maar een klein deel van Nederlanders bereikt en desondanks flinke aanbodpieken veroorzaakt op de uren dat er geen behoefte is aan extra elektriciteit. Duurzaam of niet.
Een gemiste kans. Mensen met zonnepanelen zijn pioniers die de energietransitie maar wat graag versnellen. De huidige regeling uit 2004 bewees grofweg tien jaar lang dat er maar een zeer beperkte prikkel nodig is om deze doelgroep te overtuigen een forse investering te doen. Dit is de doelgroep die zin heeft in de duurzame toekomst.
Dit is de doelgroep die uitkijkt naar elektrisch rijden, warmtepompen, vraagsturing en desnoods thuisaccu’s. Prikkel deze doelgroep om opnieuw early adopter te zijn. Prikkel deze doelgroep om de volgende veel spannender fase van de energietransitie voor de meerderheid even betaalbaar te maken als zonnepanelen nu zijn. Wacht niet tot 2023.
Biedt desnoods vast nieuwe prikkels naast salderen. Zonder stimulans op eigenverbruik, aftoppen en (vooral!) flexibiliteit zal het in 2023 politiek net zo onaantrekkelijk zijn de regeling te stoppen als nu. De volgende laffe verlenging ligt nu al op de loer.
Imagecredit: Andrew Glaser, via Wikimedia Creative Commons
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
“Dit (de zonnepaneelbezitters) is de doelgroep die uitkijkt naar elektrisch rijden, warmtepompen, thuisaccu’s en vraagsturing”. Nou ik zit niet op een dure thuisaccu te wachten.
Voor seizoensopslag (het gros van de teruggeleverde kWh’s) zijn accu’s (je hebt er dan niet immers slechts één nodig maar honderden à een prijs van € 3000 per stuk) veel te duur. Daarnaast is opslag van zonnestroom veel efficiënter als dat gebeurd door zonneparken. In tegenstelling tot particulieren kan dan gekozen worden voor goedkopere technieken die voor particulieren veel te gevaarlijk zijn, zoals een waterstofbromide flowbatterij. Ook kan dankzij energieopslag bij zonneparken bespaard worden dankzij een kleiner benodigde netwerkaansluiting. Ook kan bij zonneparken een speciale meter gebruikt worden die de levering van kWh’s tijdens stroomtekorten (als de zon onder is en er kan in de winter dan natuurlijk ook windstroom uit het net opgeslagen worden) registreert. ‘Pieckshaving’ is veel efficiënter dan waterstofproductie.
Verder werkt bij zonnepanelen het net weldegelijk voor een deel als een (virtuele) accu. Alle stroom die ik overdag door piekbelasting (wasmachine, waterkoker, stofzuiger e.d.) ondanks mijn panelen nog afneem, wordt dan immers opgewekt door de panelen van mijn buren. Terwijl ik dan weer juist stroom op het net lever, terwijl bij hen het wasmachine, waterkoker, stofzuiger e.d. aangaat. Daarom zou er voor minimaal 20 % altijd gesaldeerd moeten kunnen worden.
Zoals de vlag er nu bij hangt wordt salderen op de andere manier teruggeschroefd. Energiebelasting op elektriciteit gaat omlaag.
Als de energieleverancier de terugleververgoeding niet op hetzelfde tarief als afname heeft maar op realistisch tarief voor de opbrengst, of op APX tarief. Dan klopt het systeem weer. Voordeel voor eigenverbruik en flexibiliteit.
Eigen reflectie:
Punt 4 is moeilijk merk ik.
Punt 2 kwam ik te laat achter.
Dat lijkt op de discussies over de terugdalende teller in Belgie. Die de politiek in Vlaanderen wou verlengen ook na installatie van een digitale teller (de oude teller draait automatisch terug) maar wat door de raad van state geblokkeerd is. Tot grote woede van zonnepanelen bezitters.
Maar ik begrijp uit uw artikel “€30 mln voor broom-flowbatterij van de Arnhemse startup Elestor€30 mln voor broom-flowbatterij van de Arnhemse startup Elestor” dat het toch vooral de taak van de netbeheerder is te voorzien in een mogelijkheid tot opslag. Niet gratis maar met hoog rendement en aan een lage prijs.
Voor iemand die de memorie van toelichting heeft doorgenomen, attenderingen van wetsvoorstel 35594 volgt, en gemiddeld enkele uren per week spendeert aan het actualiseren van een tabel met terugleververgoedingen, was er met name op energie armoede vlak nog wat te leren van de Postcast.
Laetitia Ouillet’s toon heeft nogal nadrukkelijk de achtergrond van de energieleverancier in zich als het gaat om de terugleververgoeding. Quote: Dat de energieleverancier vaak helemaal niets krijgen voor de teruggeleverde zonnestroom. Iets eerlijker om te zeggen is dat energieleveranciers voor het grootste volume aan teruggeleverde stroom een relatief lage prijs krijgen waarbij ongeveer 70-100 uur per jaar de uurprijs negatief is. Een negatieve uurprijs wil nog zeggen dat de e-leveranciers niets kunnen verdienen aan die negatieve uurprijzen.
het belasting voordeel zit ook in teruggave van belasting op energie wat eigenlijk inkomens politiek is wat ergert is als salderen wat je eerst kan doen is de teruggave te stoppen bij mensen met zonnepanelen wat 2 miljoen keer 572 euro opleveren wat gebuikt kan worden voor innovatie en stimulatie
Ontlastingen van de burgers afgelopen jaar was de miskleun van het jaar. Eenieder met een vast contract had nergens last van en mensen met teruglevering hadden evenmin last van die hoge prijzen. Beide groepen hadden geen extra vergoedingen nodig. Werd nu via de energieleveranciers uitgevoerd, alle gegevens zijn bij hun bekend hadden deze ook net iets anders uitgevoerd kunnen worden. Zonnestroom kan in de put komen wat prijs betreft dit kan in de winter ook gelden voor windstroom. Salderen mag met een kleine min gepaard gaan omdat je ook energieflauwtes hebt die met extra kosten opgevangen moeten worden.hierbij wel alle Europese mogelijkheden benutten. Net kosten horen voor iedereen gelijk te zijn/ kWh gebruik.